Veel mensen begrijpen niets van de gesloten wereld van de Joodse-orthodoxie. Ze vinden het maar raar. Christenen vinden het echter meestal intrigerend, maar begrijpen er ook niet veel van. Margot Vanderstraeten probeert in haar boek ‘Minjan’ over deze wereld uitklaring te vinden. Waar gaat het over?
Vanderstraetens eerste boek ‘Mazzel tov’ trok internationale aandacht. Daarin beschreef ze hoe ze als kinderjuf ging werken bij een modern-orthodox Joods gezin in Antwerpen.
Voor haar, als linkse ongelovige, ging een wereld open. Een wereld die haar blijft intrigeren. Ze wilde ook bestaande contacten onderhouden. Dit leidde tot een nieuw boek.
Boekanalyse
Vanderstraeten is journaliste en veelvuldig bekroond schrijfster over diverse onderwerpen. Oprecht geïnteresseerd als ongelovige zoekt ze verbinding met haar mede-Antwerpenaren. De orthodox Joodse gemeenschap, die zo nabij leeft maar op een zo’n totaal andere wijze.
Het boek ‘Minjan’ bestaat uit drie delen met toenemende lengte. Elk deel bestaat uit een aantal hoofdstukken, waarvan de langste hoofdstukken tot het eerste deel behoren. Het beschrijft waar gebeurde verhalen, waarbij publieke personen met naam worden genoemd. Andere personen zijn geanonimiseerd. Het boek sluit af met een dankwoord en een verklarende woordenlijst.
Evaluatie
Dit is een vlot geschreven boek met verhalen over ontmoetingen en vriendschappen met enige autobiografische aspecten. Wat meteen opvalt, is het Vlaamse Nederlands, wat voor Nederlanders soms wat moeilijker te volgen is. Vanderstraeten gebruikt ook af en toe onvertaalde Engelse en Franse woorden. Sommige zinnen zijn veel te lang.
Ze geeft ditmaal een inkijk in de chassidische wereld, waaruit naar voren komt dat die, binnen diens specifieke kader, ook veel diverser is dan gedacht. Het gaat dus vooral over individuele gelovigen en hoe zij hun geloof uitleven. Allerlei orthodox-Joodse bepalingen en gebruiken worden oppervlakkig besproken, maar er komen ook aanverwante zaken naar voren, zoals de Jiddische taal en antisemitisme.
Op basis van Genesis 18:32 wordt ervan uitgegaan dat God een geloofsgemeenschap niet samen met de heidenen zal verwoesten als er minstens 10 gelovigen in die plaats wonen. Het is dus typisch een punt in de ballingschap.
Daarvan is de rabbinale bepaling afgeleid dat minstens 10 mannen gezamenlijk moeten bidden wil hun gemeenschappelijke gebed geldig zijn. Deze bepaling wordt ‘minjan’ genoemd. Dit Aramese woord betekent ‘aantal’ en is verwant aan het Hebreeuwse werkwoord manah – tellen.
Het is opmerkelijk dat Vanderstraeten, die geruime tijd in contact is met orthodoxe Joden, nog steeds niet in de richting van begrip voor vroom geloven gaat. Sterker, ze uit steeds meer onbegrip en noemt het geloven in “verzinsels”. Dat is dan ook meteen een waarschuwing voor de lezer. In dit boek wordt het profiel van bepaalde Joden en Joodse groeperingen beschreven, maar zonder echt door te dringen in het wezen der dingen. Daarvoor is namelijk geloven essentieel. Het is dus niet zo vreemd dat er ook enkele onwaarheden, onjuistheden en tegenstrijdigheden over het Jodendom in dit boek staan.
Dit boek wordt aangeraden.
Vanderstraeten, M., Minjan. Mijn orthodox-Joodse ontmoetingen na Mazzel Tov. 2021, Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 304 pagina’s, € 22,99, ISBN: 9789045043890.
