Geschriften van vroege christenen geven nogal wat stof tot nadenken. Over hoe de kerk ontstond en hoe hun dagelijkse leven was. Maar wie kent die geschriften? Ds. Den Ouden behandelt zo’n geschrift. Het boek Apologeticum van Tertullianus. Niet op een ingewikkelde wetenschappelijke wijze, maar aan de hand van enkele citaten die de sfeer van die tijd tonen. Hoe heeft hij dat gedaan?
Door Marco van Putten
Klik hier om dit boek te bestellen!
Wie was Tertullianus?
Tertullianus (c.155-c.220) was een Romein, geboren in Carthago (huidige Tunesië). Op latere leeftijd werd hij christen. Zijn vader was officier in het Romeinse leger en daardoor kon Tertullianus in Rome een opleiding volgen in retorica en rechten. Hij werd advocaat, maar kwam erg onder de indruk van de martelaarschappen onder de christenen die hij waarnam. In c.193 kwam hij tot geloof en schaamde zich toen over zijn vroegere losbandige levensstijl.
Geloofsverdediging
Tertullianus leefde in een tijd dat de christenen in opkomst waren. In sommige plaatsen bestond een groot deel van de inwoners al uit christenen of waren ze in de meerderheid. De Romeinen hadden daardoor steeds meer kritiek op de hen. Het begon als spot. Ze vonden hun geloof maar een heidens bijgeloof. Maar in de dagen van Tertullianus wordt deze spot steeds vaker omgezet in ernstige verwijten. Uiteindelijk mondt dit uit in de grote christenenvervolgingen die door keizer Decius in 250 worden bevolen. Die heeft Tertullianus niet meer meegemaakt. Toch maakt hij zich niet zo druk over die vervolgingen, want daarin zag hij juist de groei van de kerk. Hij schreef: “Het bloed van de martelaren is het zaad van de kerk”. Waar Tertullianus zich meer druk over maakte was de wereldgezindheid van christenen en het gevaar van onwetendheid bij de heidense massa. Dit zette hem aan om een verweerschrift (Grieks Apologeticum) op te stellen. Hij wilde beschuldigingen weerleggen, heidendom bestrijden en de waarheid en goddelijkheid van de christenheid bewijzen.
Aanpak
Den Ouden kiest een aantal citaten uit de Apologeticum en verklaart deze en maakt verbindingen met de huidige tijd. Soms heeft hij kritiek op Tertullianus. Na een inleiding over Tertullianus volgen 18 hoofdstukken waarin allerlei thema’s uit het boek van Tertullianus worden behandeld. De hoofdstukken hebben meestal zo’n 4 pagina’s.
Het Apologeticum blijkt heel actueel te zijn. Vooral van toepassing op de situatie van de Hersteld Hervormde Kerk (HHK) waarbinnen Den Ouden predikant is. Maar niet alleen daarvoor. Ook in Nederland steken allerlei vormen van heidendom steeds brutaler hun lelijke kop op en veel ‘christenen’ blijken zich daarin te schikken of het juist aan te moedigen.
Evaluatie
Dit is een interessant en inspirerend boekje. De spiegel die Tertullianus voorhoudt – een christenheid die nog heel dicht bij de Bijbelse leer staat – stelt vragen aan dat wat de christenheid vandaag is. De trendy titel heeft echter weinig verbinding met de inhoud. Jammer is ook dat een register ontbreekt. Een aanrader.
Ouden, P. den
Leven als gasten en vreemdelingen
Tertullianus en de christenen in de vroege kerk
2018, Den Hertog, Houten
100 pagina’s
€12,50
ISBN: 9789033128929
