Israël en de volken – Gods weg nieuw leren lezen
Edjan Westerman
Emeritus predikant Edjan Westerman heeft met ‘ De Messias leren’ een lijvig boek geschreven waarin hij een pleidooi houdt voor een alternatieve lezing van het canonieke verhaal van de Bijbel. Zijn boek is geschreven als weerwoord tegen de vervangingstheologie die tot op de dag van vandaag de blijvende betekenis van Israël ontkent. Hij neemt ook duidelijk stelling tegen Nieuw Testamentici als bijvoorbeeld N.T. Wright, die stellen dat met Jezus de speciale roeping van Israël is vervuld en daarmee ook tot een einde is gekomen.
Tekst: Jacco Stijkel
In ‘De Messias leren’ laat Westerman zien dat het Nieuwe Testament niet iets geheel nieuws is dat uit de hemel is komen vallen, maar precies past in de bedding van de Tenach. Het gaat om Gods doorlopende verhaal waarin de uitverkiezing van Israël, het volk en het land, een centrale rol speelt. Heel mooi om te lezen hoe Jezus de eerste is van Israël, de getrouwe Jood die de dienst van Israël volkomen vervult. Westerman laat zien hoe in de evangelieverkondiging aan de volken profetieën uit het Oude Testament worden vervuld. Alles is gericht op de ‘tikoen olam’, de voltooiing van de schepping. Israël, Gods oogappel, heeft daarin een cruciale rol als koninklijk priestervolk. Want God heeft dit volk uitgekozen en zijn beloften zijn onberouwelijk. Kenmerkend is wat Westerman de ‘invlezing’ in Israël noemt. Jezus is niet zozeer mens geworden in universele zin, maar Hij is Jood geworden. Hij is de Eersteling van Israël door wie Israël gezegend wordt. En via Israël vervolgens de volken.
Bij het lezen van het boek bekroop mij wel het gevoel dat Westerman wel heel ver gaat in zijn betoog. In zijn verweer tegen de vervangingstheologie (en dat is mijn ziens terecht) slaat hij wat door. Terecht als de banden tussen de gemeente en het jodendom worden benadrukt. Maar waar ik grote moeite mee heb is het of/of verhaal. Het is óf de kerk centraal (dat leidt dan tot de vervangingstheologie) of Israël (en dan houdt Westerman zelfs een pleidooi dat christenen kennis moeten hebben van het Hebreeuws, de joodse manier van lezen, vieren en de actuele geschiedenis van het jodendom). Westerman gaat dan wel ver in zijn haast ‘verjoodsing’ van de gemeente als reactie op het ‘dejudaisering’ van het christelijke geloof. Hierdoor wordt het universele karakter dat de gemeente wel heeft geen recht gedaan. In mijn perceptie is de gemeente wel iets nieuws waarin joden en heidenen samen een plek hebben als het volk van God en waarbij God ook met zijn volk Israël (dat nu nog onbekeerd is) tot zijn doel komt. Dat is naar ik meen wat Paulus juist in Romeinen 9 tot 11 wil laten zien.
Kortom, wie wil ontdekken hoe de Messias is ingebed in de Tenach en wat wij als christenen daarvan kunnen leren, heeft met ‘De Messias leren’ een heel waardevol boek in handen. De consequenties die Westerman trekt uit zijn ‘alternatieve canonieke verhaal’ kan ik echter niet allemaal meemaken.
