Judaïsme is onverenigbaar met christelijk geloven. Toch heeft een kleine stroming binnen het Jodendom (de Chassidim) een belangrijke overeenkomst. Verantwoordelijkheid nemen voor de nood in de wereld, omdat die wereld niet in staat blijkt die zelf te boven te komen. Verantwoordelijkheid die de Islam verwerpt. Daarvoor is immers hoop en geloof nodig dat kleine daden meewerken ten goede en dat liefde sterker is dan haat of wraak en daaraan dominant moet zijn. In het boek ‘Een gebroken wereld heel maken’ van Jonathan Sacks, emeritus opperrabbijn van Brittannië, staat deze verantwoordelijkheid centraal. Wat hebben christenen aan dit boek?
Joodse religieuze ethiek
Sacks stelt vast dat in het Westen individualisme en consumptisme leidt tot onverschilligheid voor de noden van de naaste. Verantwoordelijkheid wordt ondergewaardeerd. In het Jodendom gaat het echter niet alleen om individueel dichter bij God te komen, maar dat maatschappelijke betrokkenheid gelijke tred ermee moet houden. Aan de hand van allerlei levensverhalen, boekcitaten en woordstudies van Hebreeuwse woorden geeft hij voorbeelden hoe dit kan werken. De afwijkende Joodse Bijbeluitleg komt ook naar voren. Sacks schrijft dat in het Westen ethiek niet als aparte maatschappijdiscipline wordt gezien, maar als een veronderstelde ‘rode draad’. Sacks stelt vast dat het echter aan ethiek schort. Als rabbijn, maar vooral ook als politicus, durft hij buiten de kaders van de Joodse geloofsgemeenschap te stappen en kritiek te leveren op de Westerse ethiek. Hij promoot Joodse ethiek, die volgens hem beschaafder is. Godsdienst heeft toegevoegde waarde. Hij werkt dit uit in drie delen: een oproep tot, een theologie van en leven in verantwoordelijkheid.
Kabbalistische benadering
De sociaalliberale ethiek van Sacks richt zich tot de hele mensheid en hij bestrijdt het particularisme van het Judaïsme. Hij wijst daartoe op de achterliggende positieve (Kabbalistische (mystieke)) theologie over Schepping en de mens. De Schepping zou goddelijk zijn en de mens, als beeld en gelijkenis van God, zou daarom ook goddelijk, goed en volkomen vrij zijn. God zou Joden de opdracht hebben gegeven om de Schepping te herstellen om volwassen te worden. Sacks stelt dat in de Bijbel verantwoordelijkheid nemen betekent het zich actief verzetten tegen nood. Jodendom zou mensen altijd gelukkig en succesvol maken.
Evaluatie
Dit is een ‘Joods’ boek, waarin Sacks het zelfgenoegzame Jodendom promoot. Voor doorsnee christenen is dit boek niet eenvoudig. Toch lijkt zijn religieus onderbouwde oproep tot verantwoordelijkheid voor de naaste ‘christelijk’. Zijn positief liberale mensbeeld wordt ook door de meeste christenen gedeeld, ondanks dat in de Bijbel het tegenovergestelde staat. Deze overeenkomst is onverwacht. Echter, dat zijn ethiek gemeengoed zou zijn in het Judaïsme is onwaar, want diens hoofdstroom is introvert. Sacks’ humanistische ethiek is echter ontstaan onder invloed van de liberale cultuur in noordwest Europa. Het is een specifiek ballingschap-Jodendom dat als algemene kenmerk de Alverzoening van Israël heeft. Met die kanttekening is dit een prikkelend boek voor christelijke ethiek tot maatschappelijke betrokkenheid.
Een gebroken wereld heel maken
Verantwoordelijk leven in tijden van crisis
Sacks, J.
Skandalon, Vught, 2016/2017
352 pagina’s
€ 29,95
ISBN: 9789492183347
