Voor mensen die areligieus, modern of liberaal zijn is de confrontatie met mensen waarvoor God het allerbelangrijkste is onoverbrugbaar. Vooral als dat concreet wordt in een godsdienst met allerlei onbegrijpelijke en ogenschijnlijk onlogische voorschriften en gedragingen. De koploper daarin is ongetwijfeld het orthodoxe Judaïsme. Zo’n confrontatie overkwam Margot Vanderstraeten als kinderjuf bij een modern-orthodox Joods gezin in Antwerpen. Toch weet ze die confrontatie te doorstaan en heeft er een boek over geschreven. Wat voor boek is het?
Door Marco van Putten
Moeilijk te doorgronden
Als er een ding is dat uitsteekt in Vanderstraetens ervaringen met religieuze Joden dan is het dat ze niet goed tot hen weet door te dringen. Ondanks dat ze zeven jaar wekelijks over de vloer komt in een Joods modern-orthodox gezin en met een van de dochters, Elzira, heel close weet te worden. Ook helpt het niet dat de moderne-orthodoxie veel minder strikt is dan de ultra-orthodoxere stromingen, zoals de chassidiem. Zelfs jaren later doet ze nog ontdekkingen over haar gemis aan begrip. Toch heeft ze heel wat feiten over het Jodendom opgepikt en dat op vlotte wijze beschreven.
Boekopbouw
Het boek bestaat uit drie delen, waarin de periode van 1987 tot heden wordt beschreven. Elk deel beschrijft zeven jaar. Het eerste deel gaat over de ervaringen van Vanderstraeten als werkstudente in een orthodox Joods gezin van een diamantair. Het tweede deel over de periode dat de ze geen kinderjuf meer is, omdat Elzira in Israël ging studeren en eindelijk trouwt, en zij haar daar opzoekt. Het laatste deel beschrijft hoe Vanderstraeten tot aan vandaag (2017) contact houdt met deze familie.
Evaluatie
De linksgeoriënteerde Vanderstraeten kan niet begrijpen dat strengreligieuzen heel andere prioriteiten hebben en haar wereldbeeld, zoals een ‘open-wereld’, niet delen. Het spreekt wel voor haar dat ze veel geduld en doorzettingsvermogen toont in de omgang met hen. Al zijn haar expliciet erotische opmerkingen in dit boek in het kader onbegrijpelijk.
De ondertitel is niet helemaal juist, want bijna de helft van dit boek gaat over de periode nadat Vanderstraeten geen werkstudente meer is.
De voorkant van het boek suggereert dat het over de Antwerpse Joodse ultra-orthodoxen gaat, maar dat is niet zo. Zij worden in dit boek ook over het algemeen nogal ongunstig beoordeeld. Vanderstraeten staat afwijzend tegenover elke strenge vorm van godsdienst, zoals blijkt uit de grote moeite die ze heeft om zich in de Joodse godsdienstige wereld in te leven.
De schijfstijl is vlot, maar beperkt zich niet altijd tot het onderwerp en is nogal fragmentarisch. Ze wijdt ook nogal uit over haar eigen persoonlijke leven en denken, waarin haar culturele interesse onder druk staat. Voor Nederlandse lezers is de Vlaamse taal even wennen en is het herhaaldelijk gebruik van Franse woorden lastig. Het boek heeft soms sterke Joodse humor.
Een aanrader voor hen die geïntrigeerd worden door het orthodoxe Jodendom. Dit boek geeft een Westerse inkijk.
Vanderstraeten, M.
Mazzel tov. Mijn leven als werkstudente bij een orthodox-joodse familie.
Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2017
335 pagina’s
€ 19,99
ISBN: 9789045033853
