De Joodse groepering die de Here Jezus heeft gevormd groeide uit tot een grote multi-etnische gemeenschap, waarin het volk Israël in de vergetelheid is geraakt. Alles wat God aan het volk Israël had beloofd werd van toepassing gedacht voor de christelijke gemeenschap; het Vervangingsdenken. Of ze zou een eigen, aparte heilsweg hebben; Twee-wegendenken. Van Dijk confronteert de lezer in zijn boek opnieuw met het volk Israël, want beide denkwijzen zegt hij te verwerpen. Wat is zijn alternatief?
Stellingen
Van Dijk werkt dit uit aan de hand van stellingen, die een verbijzondering zijn van de ‘positieverklaring van de VPE (Vereniging van Pinkster en Evangeliegemeenten)’. Hij behandelt een groot aantal onderwerpen. In vier bijlagen worden enkele dieper belicht. De belangrijkste thema’s in zijn boek gaan in volgorde over: 1. Visie van de (traditionele) kerken op Israël; 2. Verhouding tussen de Staat Israël en de Arabieren; 3. (Christen)zionisme; 4. Messiasbelijdende Joden. Hij noemt zijn boek een handreiking over de relatie van de Gemeente ten opzichte van het volk Israël.
Redenen voor Israëltheologie
Van Dijk benadrukt de noodzaak van een Israëltheologie om meerdere redenen, zoals de eigenheid van de Messiasbelijdende Joden. Maar hij laat onbenoemd dat de meesten geen orthodox Joodse achtergrond hebben. Meer belangrijkere redenen komen uit de christenheid in het algemeen, zoals verwerking van feiten van de recente geschiedenis; de Sjo‘ah (Holocaust) en het bestaan van de Staat Israël. Hierdoor kwam de erkenning dat veel profetieën niet definitief door de Here Jezus vervuld kunnen zijn, zoals de Vervullingstheologie stelde.
Evaluatie
Van Dijk behandelt hoofdzakelijk het standpunt van traditionele kerken, waardoor het boek de Messiaanse Beweging minder aanspreekt. Ook komt daardoor de veel belangrijkere reden voor de noodzaak van een Israëltheologie op de achtergrond; de grote belangstelling van sommige christelijke groeperingen voor de oorsprong van de christenheid in het Joodse volk, zoals de Messiaanse Beweging. Van Dijk noemt deze Beweging zijdelings en doet voorkomen dat de aanhangers alleen Messiasbelijdende Joden zijn. In werkelijkheid zijn zij overwegend niet-Joods.
Van Dijk ziet de christenheid in een particularistisch kader van het oude Israël. Het is er onderdeel van; een Efraïmtheorie. Daarom promoot hij zionisme. Deze visie heeft een dualistisch karakter: Kerk en Israël blijven twee aparte groepen en voor Israël geldt heel de Torah, maar voor de Kerk een ‘light’ versie (twee-wegen).
Hij beschrijft veel verschillende meningen van (Messiasbelijdende) personen en allerlei organisaties bij zijn stellingen met bronvermeldingen. Jammer is alleen dat niet altijd duidelijk is wat Van Dijks mening daarover is. Ook zijn de stellingen niet erg overzichtelijk, zonder onderlinge prioriteit en zijn de achtergronden niet helder. Te meer, omdat ze deels overlappend zijn, terwijl de verbanden soms verwarrend zijn. Zonder index is zoeken ook lastig.
Zijn boek brengt een breed spectrum van (Messiaanse) onderwerpen naar voren en is een belangrijke bijdrage voor de christelijke Ecclesiologie.
B. van Dijk,
De Vervangingsleer voorbij, maar wat nu?
En wat te denken van al die Israëlfans?
Christian Friends of Israël Netherlands,
2016,
384 pagina’s,
€ 19,95
ISBN: 9789492178022.
