De meeste mensen kennen de belangrijkste zaken wel die de Joden zijn overkomen in Duitsland. Maar de laatste jaren worden steeds meer nieuwe gegevens daarover bekend. Een aspect is dat van Joden die als soldaten bij het Duitse leger diende. In het boek ‘Joodse soldaten in Duitse dienst’ belicht Bas de Groot een aantal facetten daarvan. Hoe doet hij dat?
Boekanalyse
De Groot is mariene bioloog, maar schreef al eerder over diverse onderwerpen van de militaire geschiedenis. Dit boek gaat over de moeizame geschiedenis van Duitse Joden om als militairen te kunnen dienen. Ze konden dat vanaf het moment dat de Pruisische overheid hun burgerrechten verleende en twee jaar later de dienstplicht invoerde (1814). Na een inleiding volgen tien hoofdstukken waarin op chronologische en thematische wijze dit onderwerp wordt behandeld over een periode van ruim 130 jaar. De meeste aandacht gaat naar de Joodse soldaten in Duitse dienst tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-18) en de uitzonderingen die voor hen gemaakt werden bij de Wehrmacht (Joden die toch als militairen diende in de Nazitijd). De Groot beschrijft verder ook de Joden die voor de Geallieerden in Duitsland vochten en hoe het tegenwoordig in het Bundeswehr – het huidige Duitse leger – is gesteld met Joodse soldaten. Het boek sluit af met een samenvatting. Diverse plaatjes, zoals zwart-wit foto’s, tekeningen, landkaarten en affiches, zijn bij de tekst gevoegd. Er is een lijst met toenmalige Duitse legerrangen opgenomen en een literatuurlijst. Eindnoten geen vooral bronvermeldingen.
Antisemitische geschiedenis
Joden zagen in een baan als militair een weg om door hun landgenoten geaccepteerd te worden, maar ondervonden juist tegenwerking. Omdat de legerleiding uitsluitend uit leden van de adel bestond, die Joden in hun stand weerden, werden zij zelden of nooit officier. De Groot noemt een enkele uitzondering. De Joods neo-orthodoxe Majoor Meno Burg. Joden werden christen (lieten zich dopen) om hun militaire carrière voort te helpen. Maar omdat vanaf het begin van de 20ste eeuw steeds meer officieren niet langer van adel waren konden ook Joden doordringen tot de legerleiding. Uitzondering was de Marine. Daar bleven de officieren nog lange tijd leden van de adel.
Zodra de Duitsers in 1916 – het midden van de Eerste Wereldoorlog – aan de verliezende hand raakten begonnen ze een schuldige te zoeken. Dit werden de Joden. Zij zouden zich afzijdig houden van het front. Het was een leugen, maar de Joden zagen daardoor steeds minder heil in het tonen van loyaliteit. Ze werden zionist.
Evaluatie
De Groot behandelt onbekende Duitse militaire geschiedenis. Het meest aansprekend zijn de frontbrieven van Joodse soldaten tijdens de Eerste Wereldoorlog, maar ook de succesvolle levensbeschrijvingen van een drietal hoge officieren van Joodse afkomst in het Duitse leger tijdens de Tweede wereldoorlog. Het toont hoe inconsequent de Hitler-dictatuur was. Het boek wordt wel gekenmerkt door nogal wat lange Duitstalige citaten en heeft geen zoekregister. Dit boek is een aanrader voor geïnteresseerden.
Groot, B. de
Joodse soldaten in Duitse dienst 1814-1945
2019
Aspekt
Soesterberg
163 pagina’s
€ 19,95
ISBN: 9789463387217
