‘Aversie tegen Israël zit heel diep bij Palestijnse christenen’
Ds. Kees Kant ontdekte dat Palestijnse christenen een vergelijkbare aversie tegen joden koesteren als de Duitse christenen in het nazitijdperk. Hij schreef daar een boeiend boek over: ‘Van Eisenach naar Betlehem’. “Beide groepen willen de Bijbel ontdoen van alle joodse elementen. Er is geen plaats voor een toekomst voor Israël. Het gaat om een kwaad dat heel diep in de mens zit en door de boze wordt aangewakkerd.”
“Er zijn voor mij twee redenen om dit boek te schrijven”, begint ds. Kant. “In de eerste plaats maak ik mij grote zorgen over hoe kritiekloos in Nederlandse kerken de Palestijnse theologen zijn omarmd. Ik snap dat ook enigszins wel. Het gaat om Palestijnse christenen, onze broeders en zusters, die ingeklemd zitten tussen Israël en moslims. Ze worden als de underdog gezien en alleen daarom al vinden mensen dat je solidair met de Palestijnen moet zijn. Maar wat ik echt niet begrijp is dat over de theologie van de Palestijnse christenen heen gelezen wordt. Want die is bizar en antisemitisch.“
Eisenach
De tweede reden is het bezoek dat Kant drie jaar geleden maakte aan Eisenach. “Ik maakte een vakantiereis langs Luther- en Bachsteden. In Eisenach kwam ik met iemand aan de praat en hij vertelde me over het Eisenacher instituut dat in de nazitijd antisemitische theologische boeken publiceerde. Ik verdiepte mij daar wat in en wat mij opviel waren de overeenkomsten tussen de theologie van de nazi-theologen en de Palestijnse christenen. Over dit thema was nauwelijks nog gepubliceerd en toen kwam bij mij het idee op om er een boek over te schrijven. Ik ben een jaar later terug geweest om de literatuur van het Eisenach instituut te bestuderen.“
Joods boek
Wat Kant het meest raakte is dat zowel de Duitsers als de Palestijnen het Oude Testament grotendeels ter zijde schuiven. “Het Oude Testament wordt gezien als een joods boek. Op zijn best een geschiedenisboek dat laat zien hoe slecht de joden God hebben begrepen. Het enige boek dat in zijn geheel blijft staan is Jona. In dit boek gaat het om een heidense stad. Het zou gaan om een universele God en niet een stamgod van een bepaald volk. Want dat God de God van Israël is wordt gezien als nationalistisch en racistisch. De nazi’s hadden het over het ontjoodsen van het Nieuwe Testament en de Palestijnen hebben het over dezionisering. Het komt op hetzelfde neer: alle joodse elementen moeten uit de Bijbel worden verwijderd.“
Dezionisering
Ds. Kant laat in zijn boek zien dat het uiteindelijk op neer komt dat het Jodendom wordt ontkend, joden eigenlijk niet bestaan en zeker geen recht hebben op het land. De tora is de bron van al het kwaad. Jezus is ook niet de Messias die in het Oude Testament is beloofd. Hij is het Licht van de Wereld, maar met een joodse koning wil men niets te maken hebben. Hoe zit dat dan met de teksten in het Nieuwe Testament die overduidelijk laten zien dat Jezus de joodse Messias is en bijvoorbeeld Romeinen hoofdstuk 9 tot 11 waarin de apostel Paulus laat zien dat God nog steeds een plan heeft met zijn volk Israël? Kant: “Daar komt de dezionisering dus om de hoek kijken. De Palestijnse theoloog Naim Ateek doet daar concrete voorstellingen voor. Teksten waarin de Here Jezus als de zoon van David wordt gezien, moeten uit de Bijbel worden geschrapt. Zoon van David kan niet. David was een terrorist. Het kan niet zijn dat Jezus zo’n koning is. Alle teksten over een toekomst voor Israël moeten universeel worden gelezen. De nazi’s deden dat ook en kwamen met een eigen bijbel: Die Botschaft Gottes. Zij zien het zo: omdat de eerste christenen joden waren is het christendom vervuild geraakt met allerlei joodse elementen. Die moeten er uit gezuiverd worden zodat de echte boodschap van God naar voren komt. Zo kunnen deze theologen ook vol houden dat de Bijbel het gezaghebbende Woord van God is.”
Jodenhaat
De theologen, zowel van nazi als Palestijnse zijde prediken geweldloosheid. “Maar het is duidelijk dat zij met hun boeken een theologische bedding waar anderen met minder goede bedoelingen op kunnen voortbouwen. Wat ik steeds tegen ben gekomen is de enorme aversie tegen alles wat joods is. De jood en het jodendom is per definitie slecht. Kijk je naar de Palestijnen gaat dat heel ver. Wij denken bij het Palestijns-Israëlische conflict dat het gaat om de Westbank en de Gazastrook. Dat is niet zo. De aanwezigheid van joden op zich is slecht. Een groot onrecht. De Palestijnse theoloog Katanecho noemt Abraham de eerste bezetter. En hij is een baptist, een evangelicaal. Niet de joden, maar de Palestijnen ziet hij als de oorspronkelijke bewoners van het land.”
Diep kwaad
Kant doet een poging om de jodenhaat te verklaren. “Ik zie het als het kwaad dat in de mens is en heel diep zit. Het is blijkbaar heel moeilijk te accepteren dat Israël Gods volk is, zijn oogappel. De boze roept blijkbaar dan woede en jaloersheid in ons op. En je kunt zeggen antijudaïsme is geen antisemitisme. Maar in mijn boek laat ik juist zien dat antijudaïsme, antizionisme en antisemitisme bij elkaar horen. Het één is niet zonder de ander verkrijgbaar. We hoeven bij antisemitisme niet alleen te denken aan Auschwitz, ook dat joden niet als jood legitiem worden erkend is antisemitisch.”
Geest van genade
Kant maakt zich zorgen over het antisemitisme dat weer steeds meer in opmars is. “Daarom is het belangrijk dat wij goed door hebben wat de theologie van de Palestijnse christenen is. Ondanks alle mooie woorden over vrede en verzoening. Als christenen moeten wij oog hebben voor Gods plan met de joden. De Bijbel is daar duidelijk over: het is zijn eerste verbondsvolk waardoor God de wereld wil zegenen. Het moment komt dat de Here Jezus terugkomt en de Geest van genade en gebeden over Israël komt en de joden Jezus zullen erkennen als hun Messias. God zelf zal laten zien wie de Messias is.”
Ds. Kees Kant ‘Van Eisenach naar Betlehem, Deutsche Christen en Palestijnse christenen over Joden en Israël’, 232 pagina’s. Uitgeverij Toetsteen. ISBN 9789082384000. Prijs 14,95. Klik hier om dit boek in de Uitdaging webshop te bestellen.
Tekst: Jacco Stijkel
