‘Want de liefde is sterk als de dood, de hartstocht onstuitbaar als het graf. Haar vonken zijn vurige vonken’ – Hooglied 8:6 (HSV). Liefde en hartstocht zijn een sterke kracht. Geen wonder dat er een enorme aantrekkingskracht uitgaat van seksualiteit. Zodra ergens seksuele beelden en toespelingen aan worden toegevoegd, trekt het gelijk onze aandacht. Het lijkt onweerstaanbaar. Kun je kinderen en jongeren weerbaar maken, zodat ze ertegen bestand zijn? Zodat ze in staat zijn goede keuzes te maken. Keuzes waarvoor ze blijven staan? Kun je ze Gods wijsheid meegeven op dit terrein op zo’n manier, dat ze die zelf toepassen in hun eigen leven? Hoe?
Door Wietske Noordzij
Wat kinderen en jongeren meekrijgen, is vooral: ‘Doe waar je je goed bij voelt’. Ze lijken misschien heel wijs, maar de informatie die ze krijgen is vaak oppervlakkig, eenzijdig en ongenuanceerd. Natuurlijk kan het best ongemakkelijk zijn om met je kind over seks te praten. De meesten van ons hebben zulke gesprekken thuis zelf ook niet gehad. Maar het is wel nodig. Er komt zoveel op ze af! Je kunt dit het beste vóór zijn. Als je ze thuis goede, eerlijke informatie geeft op tijd, dan zijn ze weerbaarder. En als je het gesprek hierover op een veilige en open manier kunt voeren als ze kind zijn, dan is het makkelijker om ook in de tienertijd het gesprek open te houden en er voor ze te zijn. Je bent als ouder niet de enige die invloed heeft op het beeld dat je kind krijgt van relaties en seksualiteit, maar je hebt wel de meeste invloed.
Wegwijs in de chaos
Als kinderen opgroeien, proberen ze zich een beeld te vormen van het leven: wie ze zelf zijn, wat ze van anderen kunnen verwachten en wie God is. Ouders en anderen in hun dichte nabijheid spelen hierin de belangrijkste rol. Zij letten op je en slaan die ervaringen op, ook als ze die nog niet zo goed kunnen plaatsen. Welke beeld van relaties en intimiteit zien ze in jouw leven? Hoe ga jij om met mannen en met vrouwen? Hoe praat je over ze? Welke sfeer hangt er rondom het thema seksualiteit?
In de puberteit vormen ze hun eigen mening en wegen ze alles wat ze mee gekregen hebben. Wat is belangrijk en wat niet? Wat is echt? Wat vind ik er zelf van? In deze periode zijn ze erg nieuwsgierig naar hoe ánderen over dingen denken. Ook over relaties, seksualiteit en het geloof. Wat ze thuis mee krijgen, wat de media ze voorhoudt en wat hun vrienden vinden, ligt vaak ver uit elkaar. Ook christenen onderling houden er zeer wisselende visies op na wat de Bijbel erover zegt. Tegelijkertijd verandert het onderwerp ‘seks’ langzaam van een theoretisch verhaal naar iets van zichzelf, waarin ze hun eigen gevoelens, gedachten en ervaringen beleven. Dat alles maakt het verwarrend. Wij merken dat veel tieners en jongeren behoefte hebben aan houvast. Iemand op wie ze kunnen bouwen en die hen de juiste weg wijst door de chaos.
De invloed van vroege keuzes
Dat betekent niet dat je in de puberteit pas hoeft te beginnen. Je wilt juist zorgen dat ze voorbereid de puberteit ingaan. Want wat blijkt? Tieners die goed voorbereid zijn, stellen hun seksuele handelingen uit. En dat zorgt er voor dat áls ze actief worden, ze hun keuzes beter overwegen. Dit maakt dat ze minder beschadigingen oplopen en stabielere relaties opbouwen. Andersom geldt het ook. Tieners die al jong actief worden, kunnen hun keuzes minder goed overzien, reageren sneller uit impulsen en maken beslissingen op korte termijn, zijn minder weerbaar en raken eerder beschadigd. De keuzes die je maakt, hebben gevolgen voor je seksuele ontwikkeling. Hoe jonger je vervelende ervaringen of beschadigingen mee maakt, hoe groter de impact is.
Een goede voorbereiding is dus bijzonder waardevol. Zorg bijvoorbeeld dat je het gesprek over porno al gevoerd hebt vóórdat ze een eigen mobiel krijgen. Geef ze niet alleen regels en richtlijnen mee, maar ook de onderliggende normen en waarden. Leer ze het belang van grenzen en hoe ze die kunnen vasthouden. Bereid ze voor op de veranderingen in de pubertijd. Leer ze de verschillen tussen jongens en meisjes, niet alleen lichamelijk, maar ook in de omgang met en beleving van seksualiteit. Zet ze aan het denken. Geef ze voldoende informatie en houvast zodat ze hun eigen mening kunnen vormen en hun eigen standpunt kunnen innemen.
Open en eerlijk
Wat zou het fijn zijn als we een perfect plaatje konden schetsen van hoe het hoort te gaan. En dat je ook nog eens zeker weet dat zij het zo gaan doen. Helaas is de werkelijkheid meestal iets ingewikkelder. Durf eens terug te kijken in je eigen leven. Meestal is dat geen grote roze wolk van perfectie als het gaat om relaties en seksualiteit. Het mooie is, dat je in de Bijbel mensen zoals jij en ik ontmoet. Mensen die met vallen en opstaan proberen Gods weg te gaan. Die fouten maken, die soms domme dingen doen. Of die beschadigd raken door anderen. Die soms struikelen over hun woorden als ze iets uit willen leggen dat ze lastig vinden. Of blijven uitstellen wat ze allang hadden moeten doen.
Wat mij altijd bijzonder raakt, is dat God zo barmhartig omgaat met onze imperfectie. Hij vraagt onze volkomen toewijding. Hij vraagt dat we heilig zijn, zoals Hij heilig is. Maar als dat niet lukt en we komen met spijt bij Hem terug, dan vergeeft Hij ons. Zoals dat prachtige voorbeeld van de overspelige vrouw in Johannes 8. Jezus zegt in vers 11: ‘Ga heen en zondig niet meer’. Hij vergeeft ons en maakt ons vrij van de zonde. We krijgen geen vrijbrief om maar te doen en laten waar we zelf zin in hebben, Hij geeft ons ook de opdracht om niet meer te zondigen. Hoe kostbaar is het als kinderen dit van jongs af aan meekrijgen. Wat er ook gebeurt in je leven en wat je ook doet, je kunt altijd terug naar God.
God geeft ons de verantwoordelijkheid om in al onze tekortkomingen, er te zijn voor onze kinderen en ze de goede weg te wijzen. Je hoeft niet al je fouten te vertellen of de details van je eigen leven met ze te delen. Maar hou ze alsjeblieft ook geen prachtig theoretisch verhaal voor wat geen recht doet aan de werkelijkheid van het leven. Wees open en eerlijk. Ze hebben het nodig om te weten wat een goede relatie is, hoe je verleiding kunt weerstaan, hoe je omgaat met teleurstelling, wat trouw betekent. Laat ze ontdekken dat het echt waar is: ‘Uw Woord is een lamp voor mijn voet en een licht op mijn pad’ (Psalm 119:105). Het mag stotterend en blozend. Het mag ongemakkelijk voelen. Dat geeft niets. Ze hebben jou nodig.
==========================================================
TIP
Power in Purity en Raise Up hebben samen ‘Onweerstaanbaar’ geschreven, een lesmethode over liefde, relaties en seksualiteit voor kerken, scholen en clubs. Het is ook prima te gebruiken in je gezin. Aansprekend, interactief, open en eerlijk, vanuit een christelijke levensvisie. Kijk voor meer info op www.onweerstaanbaar.eu.
================================================================
Wietske Noordzij is (pleeg)moeder en ontwikkelingspsychologe. Samen met haar collega Erik Smit heeft ze de organisatie Raise Up opgericht. Ze geeft trainingen, schrijft boeken en artikelen en geeft advies en coaching over alles wat met opvoeden, pastoraat, kinderen en jongeren te maken heeft.
