Na de jarenlange strijd om gelijke rechten voor mannen en vrouwen, is er een nieuwe beweging ontstaan die gelijkheid van mannen en vrouwen benadrukt in plaats van de gelijkwaardigheid. Mannen en vrouwen zouden hetzelfde zijn, hetzelfde kunnen en hetzelfde willen. Deze invloed merk je sterk in de samenleving, op de werkvloer, in de kerk, maar ook binnen gezinnen. In de omgang en de rolverdeling tussen man en vrouw en in manier waarop we onze kinderen opvoeden.
Door Wietske Noordzij
Een gevolg van deze gedachtegang is de nieuwe hype: ‘genderneutraal’ opvoeden. Scandinavië loopt hierin voorop en in Nederland is het in opkomst. Alle sekse-specifieke elementen worden in deze opvoeding zoveel mogelijk vermeden: Barbies, Action Man, de kleuren roze en blauw, neutrale wc’s, etc. Er wordt niet gesproken over jongens of meisjes, mannen of vrouwen. Iedereen is ‘genderneutraal’. De gedachte erachter is dat onze ideeën over mannen en vrouwen cultuurbepaald zijn en geen recht doen aan ieders individuele persoonlijkheid en ontwikkeling.
In onze cultuur wordt inderdaad soms een veel te eenzijdig beeld geschetst van ‘de man’ en ‘de vrouw’. De man als stoere, sterke, gespierde held en de vrouw als huiselijk, zorgzaam en seksueel aantrekkelijk. Jongens houden van voetbal en meisjes van Barbies. Dat doet geen recht aan de onderlinge verscheidenheid. Maar net doen alsof er geen belangrijke verschillen zijn, doet geen recht aan de ordening die God in Zijn schepping heeft gelegd en waar we dagelijks mee te maken hebben. Door alle eeuwen en culturen heen en uit vele onderzoeken, blijkt dat vaders en moeders een andere rol hebben in de opvoeding van kinderen. Juist als we die gaan herkennen en ernaar handelen, ontstaat er een krachtig samenspel waar kinderen bij opbloeien. Juist dan ontwikkelen zij een stevige basis en een sterke identiteit, van waaruit ze evenwichtigere keuzes maken in hun leven.
Gelijkwaardig, maar niet hetzelfde
In het boek Genesis lezen we dat God de mens heeft geschapen naar Zijn beeld. Zowel mannelijk als vrouwelijk. In de Hebreeuwse woorden voor man (ish) en vrouw (isha), zie je dat principe terug. Beiden hebben twee dezelfde letters en één verschillende letter. In ‘ish’ staat de jod en in ‘isha’ de hé. Deze twee bij elkaar vormen de afkorting van JHWH, de Naam van God. Samen vormen man en vrouw het beeld van God, als twee zijden van dezelfde medaille. Ze zijn complementair, ze vullen elkaar aan en ze zijn afhankelijk van elkaar.
Mannen en vrouwen hebben ook verschillende posities. In Efeze 5 legt Paulus dit principe uit. Het is een soort paraplu-principe. De vrouw schuilt onder de man, de man op zijn beurt weer schuilt onder Jezus. Onder deze dubbele paraplu groeien kinderen veiliger op. Samen zijn vader en moeder even verantwoordelijk. Een gedeeld leiderschap, waarbij ieder zijn eigen rol heeft. De man moet zijn vrouw en kinderen liefhebben, beschermen, dienen en alles geven wat ze nodig hebben om te leven naar Gods bedoeling. De vrouw op haar beurt moet haar man die plek geven.
Er wordt hier een teamwork geschetst van ongekende weerga, dat is afgestemd op hoe God hen heeft geschapen en de plek die Hij ieder van hen heeft gegeven. Ieder zet zijn eigen persoonlijkheid, eigenschappen, talenten en kunde, vanuit dienstbaarheid aan de ander en in gelijkwaardigheid, liefde en respect. Een samenspel waarin iets van God Zelf wordt weerspiegeld en zichtbaar wordt voor de kinderen en de mensen om hen heen.
Allebei onmisbaar
Het is niet zomaar, dat een kind alleen kan ontstaan door een samenspel van man en vrouw. Bij het opgroeien heeft hij het samenspel van zijn vader en moeder – de mannelijke en de vrouwelijke invloeden beide – nodig. In het kort kun je zeggen dat moeders vooral invloed hebben op de veilige basis van een kind. Van zijn moeder leert een kind praten, omgaan met zijn emoties en rekening houden met anderen. Door te troosten, te bemoedigen, te verzorgen en te beschermen, creëert een moeder veiligheid en geborgenheid.
Van zijn vader leert een kind de wereld in te gaan. Vaders hebben grote invloed op de weerbaarheid van een kind, op grenzen, fysiek spel en het omgaan met agressie. Zij leren hun kind risico’s nemen, avonturen beleven en de confrontatie aan gaan. In de Joodse cultuur zie je dit heel mooi terug: vaders nemen hun kinderen vanaf het twaalfde jaar bijna letterlijk mee het huis uit, de wereld in. En mee naar de tempel! Om te laten zien wat echt belangrijk is in het leven! Vaders hebben een grote impact op het geloofsleven van hun kinderen. Wanneer God niet centraal staat in hun leven en de Bijbel geen leidraad voor hen is, zie je dat kinderen sterk de neiging hebben God en de kerk te verlaten, met name de zoons.
Vaders hebben bovendien de grootste invloed op grenzen en risicogedrag. Wanneer een vader de grens aangeeft, heeft dat veel meer effect dan wanneer een moeder dat doet. Dit gaat niet om de manier waarop, maar simpelweg wie de grens hanteert en overdraagt. Van de jongeren die in de puberteit (ernstig) risicogedrag vertonen en betrokken raken bij vandalisme en criminaliteit heeft de overgrote meerderheid een afwezige vader, een slechte relatie met zijn vader of een vader die geen grenzen hanteert.
Samen opvoeden
De combinatie van zowel de veilige basis die de moeder biedt als het aankunnen van de wereld wat de vader leert, heeft een kind nodig om op te groeien tot een stabiel persoon die het leven aankan. Deze samenwerking tussen vader en moeder blijft een uitdaging; je wordt geconfronteerd met je sterke en je zwakke kanten, je talenten en je beperkingen en je moet er steeds voor kiezen om je eigenbelang aan te kant te zetten en het belang van je partner en je kinderen voorop stellen. Ervoor kiezen om elkaar niet te bekritiseren, maar elkaar te versterken en van elkaar te leren. Elkaar te vergeven. Elkaar ruimte geven om dingen op de eigen manier te doen. Tegenwoordig zijn het vooral de moeders die het voortouw nemen in de opvoeding. Maar we hebben de vaders ontzettend hard nodig! Dat vraagt van vaders dat ze hun eigen rol als opvoeder weer gaan innemen, door grenzen te stellen en hun kinderen ‘het leven te leren’. Het vraagt van moeders dat ze hen die ruimte en die plek geven. Ik wil je uitdagen: laten we opvoeden weer echt samen gaan doen. We hebben elkaar gewoon nodig. Vind je dat lastig, ga dan met andere mannen, vrouwen of stellen in gesprek. Lees boeken, volg een cursus, doe mee aan een ouder-kind evenement, laat je ondersteunen en inspireren! Of zoek een maatje om mee te sparren en te bidden over het invullen van jullie rol als vader of moeder. Laten we samen weer Gods beeld weerspiegelen, zowel in ons eigen gezin als daarbuiten.
=============================================
TIP
Orthopedagoog Bert Reinds schreef speciaal over vaderschap het boek ‘Vader zijn met hart en handen’ (vierde druk 2014, uitgeverij Plateau). Samen met Nico Schneider geeft hij met enige regelmaat een verdiepende cursus over vader zijn. Kijk voor meer informatie op www.nicoschneider.nl/cursus.
