Door Marrie van der Feen
Nu is het niet zo, dat het er in het leven om gaat om altijd maar goede gevoelens te hebben. Dan zouden we mee drijven in de stroom van ‘feel good’ boodschappers. Zij leren wat je moet doen om je toch vooral goed en gelukkig te voelen. Er is overigens niks mis met het hebben van een goed gevoel, integendeel. Daar dank je God voor.
De realiteit van het leven echter brengt met zich mee, dat er tijden zijn, soms lange tijden, waarin je je niet goed voelt door kwellende gedachten.
Ik noem er een aantal:
mijn man houdt niet (meer) van me.
mijn kinderen doen hun best niet
ik ben minder dan anderen
ik ben lelijk, dik, somber (etc.) daarom heb ik geen vrienden
mijn ouders zijn gescheiden, omdat ik een vervelend kind ben, dat zeiden ze altijd
als God van mij zou houden, dan was ik een blij iemand
als ik er niet meer ben, is mijn moeder weer blij
dit komt nooit meer goed
geld zou mij gelukkig maken
Deze rij kan eindeloos lang zijn. Vul zelf maar in. Van welke gedachte heeft u last? Welke gedachte ondermijnt uw gevoel van welzijn?
Vossen
Nare gedachten zijn als vossen, die de akker verwoesten. Ze zijn soms nog moeilijker te vangen dan vosjes. Omdat nare gedachten zo’n grote negatieve rol kunnen spelen is het goed om er eens bij stil te staan en om je bewust te worden van de gedachten, die zich steeds aan je opdringen, onbewust, terwijl je er helemaal niet mee bezig bent. Ineens kan dat gevoel er zijn: onzekerheid, hopeloosheid, angst, wantrouwen. Ga dan eens na welke gedachten er aan dat gevoel vooraf gingen. Ze kwamen van binnenuit, vanuit de krochten van je bewustzijn. Het kan best zijn, dat de boze er de hand in heeft (als een zaaier die onkruid zaait), maar ook dat die nare gedachten te maken hebben met wat u eerder in het leven heeft meegemaakt.
Pak de angst- en kwellende gedachten aan
Cognitieve gedragstherapie is goed gereedschap om kwellende gedachten aan te pakken. Een variatie op deze therapie is de RET, rationeel emotieve therapie. Om te beginnen is het belangrijk je bewust te worden van de akelige gedachten, de niet helpende gedachten. Dikwijls zijn deze gedachten niet rationeel en niet kloppend en is het zaak om er kloppende, rationele gedachten van te maken voor zover dat kan. Want daar heb je wat aan. Die gedachten kunnen je helpen om stabiel in het leven te staan, zelfs als de gedachten op zich niet zo positief zijn. B.v. als je net je ontslag hebt gekregen, kun je daar niet van maken, dat je niet ontslagen bent. Wel kun je invloed uitoefenen op de betekenis voor jou van dit ontslag. In plaats van te denken, dat je nooit meer aan de slag zult komen op je eigen werkterrein, kun je ervoor zorgen dat je open staat voor nieuwe kansen en mogelijkheden en dat je je gedachten in die richting stuurt. Dat zijn helpende gedachten. Die kunnen leiden tot goede oplossingen. Cognitieve therapie helpt je om vast te stellen of je kwellende gedachte kloppend is of niet. Je gaat op zoek naar bewijs en vaak zul je moeten vast stellen, dat er geen bewijs te vinden is. Dan formuleer je een alternatieve gedachte, die beter past bij de feiten. “Nu ik ontslagen ben, ga ik aan de slag met een studie als voorbereiding op een ander gewenst beroep”. Je voelt je al meteen beter, want hoop doet leven.
Affect tolerantie
Moeten we altijd onze negatieve kwellende gedachte bestrijden? Nee. Het kan zijn, dat we de onaangename feiten moeten accepteren zoals ze zijn. Er zijn omstandigheden die pijn doen, die druk uitoefenen, die niet te vermijden zijn. Zoals het lijden aan een ziekte, het hebben van een ernstige beperking, het krijgen van een gehandicapt kindje, oud worden, vluchteling zijn etc. We zullen de gevoelens, die hiermee samen hangen moeten leren tolereren en om genade bidden. Gelukkig zegt God “Mijn genade is genoeg.” We kunnen het aan en God doet alles mee werken ten goede voor hen die Hem liefhebben!
Drs. Marrie van der Feen is GZ-psycholoog, www.stichtingpetra.nl, info@stichtingpetra.nl.
