Zelfredzaamheid is een mooi ding en werkt de autonomie van de mens in de hand, wat heel genezend kan zijn. Lees bijvoorbeeld het boek “Ontwikkeling van de autonomie als basis van heling” (dr. J. de Vries, 1999, Agoram Baarn). We weten echter, dat ieder mens grenzen heeft en dat er grenzen zijn aan de zelfredzaamheid. Dat komt o.a. omdat mensen sociale wezens zijn, die afhankelijk zijn van elkaar.
Mensen zijn ook geestelijke wezens. God heeft de levensadem in hen geblazen (Genesis 2:7), ook al wordt dat door velen in onze tijd niet meer erkend. Mensen kunnen nadenken over zichzelf, schrijven boeken en poëzie, hebben een geweten, dragen verantwoordelijkheid, maken muziek waarvan je haren overeind gaan staan of die je tot tranen toe ontroert. Mensen offeren zichzelf op om een ander te redden of buiten anderen uiten, martelen zelfs. Mensen kiezen goed of kwaad. Zij moeten zich verantwoorden ten opzichte van God (Romeinen 14:10 en 12) en hebben Hem nodig. “Zonder Mij kun je niets doen.” (Johannes 15:5).
God zoeken
Als de mens een probleem heeft, dan probeert hij in de regel het probleem zelf op te lossen. Lukt dat niet, dan roept hij de hulp van anderen in. Net zolang tot het probleem is opgelost. Maar we weten allemaal, dat het leven gecompliceerd in elkaar zit, problemen zijn niet altijd oplosbaar voor ons.
Hoe vaak lopen we tegen onze eigen grenzen aan? Hoe vaak moeten we onze handen naar de hemel uitstrekken met de bede om hulp “van boven”, van de Almachtige, te mogen ontvangen. Het kan soms lang duren voordat we dat doen en er zijn mensen, die het nooit doen, die per se weigeren om hulp bij God te zoeken, die hun onafhankelijkheid op deze wijze trachten te bestendigen.
In onze tijd zijn er velen die God niet zoeken. Dus is het niet onlogisch, dat het thema zelfregie boven komt drijven. Het sluit aan bij het denken van velen. Alles zelf doen, de touwtjes in handen hebben en houden, baas zijn over (het einde van?) je leven, je eigen herstel bewerken.
Herstel
Op het thema “werken aan eigen herstel” wil ik nader ingaan.
Zelf ben ik een “overlever” van seksueel misbruik in de jeugd. De gevolgen ervan heb ik jarenlang niet betreurd, want ik kende ze niet eens. Ik had er totaal geen zicht op. Het was zelfs zo, dat toen ik tot bekering was gekomen, ik vond dat ik niks bijzonders had meegemaakt vergeleken met bekeerlingen, die verslaafd waren geweest of in de gevangenis hadden gezeten.
Pas toen ik studie maakte van de gevolgen van seksueel misbruik kreeg ik oog voor de schade in mijn leven, die gevolg was van het seksuele misbruik. Dat was het begin van mijn herstelweg.
Ik zie het als een ingreep van de Almachtige (en niet als zelfregie), dat ik mij in de gevolgen van incest ging verdiepen. Als een trouwe Vader was God mijn leven gaan leiden, nadat ik op mijn 24ste, gedurende mijn studietijd, mijn leven aan Hem had toevertrouwd en tot geloof in Jezus was gekomen. Mijn bekering had heftige gevolgen voor mij. Het betekende o.a., dat ik niks meer wilde doen buiten Hem om of zonder Zijn toestemming. Een van de gevolgen was, dat ik trouwde met een man, die ook gelovig was en bereid was het evangelie de belangrijkste plek in zijn leven te geven, maar die in de maatschappij nog heel wat te leren had, evenals ikzelf.
Zou je aan zulke mensen kinderen toevertrouwen? Toch gebeurde dat. Het leidde ertoe, dat we gemangeld werden tot de ouders, die we inmiddels zijn geworden. Nog steeds niet volmaakt, maar met een diepe passie en liefde voor onze kinderen, die inmiddels allemaal zelfstandig in de maatschappij functioneren. Dat heeft God bereikt in ons leven. Via deze weg heb ik sommige van mijn persoonlijke zwakheden kunnen overwinnen. Enerzijds zelfregie, maar geheel onder Gods commando. Als ik terug kijk, dan zie ik hoe God exposure toepaste in mijn leven. Ik moest me door de moeilijkheden heen worstelen en kon deze niet vermijden.
Emoties
In de eerste jaren van ons huwelijk konden mijn gevoelens me soms overspoelen als ik botste met mijn man, wat goed te merken was. Soms liep ik kwaad weg en maakte buiten een ommetje, waardoor ik wel tot rust kwam en de vrede herstelde omdat mijn man inmiddels ook was bijgedraaid. Het kon ook zijn, dat ik zo boos was, dat ik niet eens meer wist waardoor we ruzie hadden gekregen. Een geheugenstoornis als gevolg van hevige emoties. Door de omstandigheden, die God op mijn weg had gebracht en door studie kreeg ik ten slotte inzicht, leerde ik omgaan met mijn gevoelens en werd ik sterker en assertiever. Als meisje uit een streng gereformeerd gezin, waar de vader autoritair en in feite vrouwonvriendelijk was, had ik niet voldoende geleerd voor mezelf op te komen en te zorgen. Het heeft lang geduurd voordat ik begreep dat ik ook voor mezelf moest zorgen en dat ik zelf verantwoordelijk was voor mijn gevoelens. Ik ging zien, dat ik depressieve uitingen had. Ik kon redelijk goed analyseren waarom ik me ongelukkig voelde, maar dat veranderde mijn gevoel niet. Zelfzorg wel. Dat hoort bij zelfregie.
Essentiele woorden
Je schouders zetten onder de moeilijkheden en je inspannen om die te overwinnen en als dat niet kan, dan het probleem accepteren. Ik zag een zware taak voor me liggen, een hoge berg. Hoe moest ik deze berg beklimmen? Zou dat me lukken? Met God spring ik over een muur las ik in de psalmen. Ze waren mijn dagelijkse bemoediging. Filippenzen 4: 4-8 “Wees blij in de Here; ik zeg het nog eens: verheug u in Hem! Laat uw vriendelijkheid bij iedereen bekend zijn. De Here is dicht bij u. Maakt u nergens zorgen over, maar bid voor alles. Vertel God al uw problemen en verlangens en vergeet vooral niet Hem te danken voor alles wat Hij doet. Dan zult u de vrede van God ervaren, een vrede die het menselijk besef te boven gaat en die de wacht houdt over uw hart en gedachten, omdat u in Christus Jezus bent. „
Deze woorden zijn essentieel voor een gelukkig leven met God, ook al stormt het zo nu en dan of misschien wel vaak in je leven. Als een kind van God kijk ik naar de Vader als het erg moeilijk is of ik roep het uit, zoals tijdens een brand die bijna ons huis verwoeste. Later konden we Hem danken voor deze brand, want het pakte allemaal goed uit voor ons.
Alleen met God
Behalve dat Hij onze gebeden wil verhoren, belooft Hij ook nog om te waken over ons hart en onze gedachten. Dat is toch fenomenaal! Hoe kunnen we stand houden zonder Zijn hulp? Volgens mij kan dat ook niet, want we zijn geschapen naar Zijn beeld en gelijkenis, we horen tot “Zijn geslacht”.
Daar hoort een mate van zelfstandigheid bij. Het is niet de bedoeling, dat we als zoutzakken aan Hem hangen, maar wel dat we met Hem meer dan overwinnaars zijn.
Zelfregie hoort bij herstel, maar niet los van God. Van God los, lost niks op.
Door drs. Marrie van der Feen. Marrie is meer dan 25 jaar werkzaam als christelijke psycholoog binnen stichting Petra in Middelburg. Aanmelden: info@stichtingpetra.nl of 0118-642546.
