Door Leah Crane
Exoplaneten zijn planeten die rond een andere ster draaien dan de zon. Een manier om ze te vinden is door veranderingen in de snelheid van een ster te meten. Een exoplaneet laat de ster waar die omheen draait namelijk een beetje heen en weer schommelen. Die schommelingen zijn te klein om rechtstreeks waar te nemen, maar doordat ze de kleur van het sterlicht veranderen, kun je ze via dat licht wel indirect waarnemen.
Sommige exoplaneten zijn mogelijk slechts een optische illusie. Dat blijkt uit simulaties die het bestaan van een exoplaneet rond een rode reus hebben weerlegd.
Astronomen van de universiteit van Texas in de VS onderzochten jaren aan gegevens van vier observatoria. Daarmee brachten ze de schommelingen in kaart van de ster Gamma Draconis. Deze ster is een zogeheten rode reus, een omvangrijk type waar ook onze zon ooit in zal transformeren. Hij staat op 154 lichtjaar van de aarde.
Van 2003 tot 2011 leek het wiebelige signaal van de ster erop te wijzen dat die een planeet om zich heen had. De exoplaneet zou minstens tien keer zo zwaar zijn als Jupiter en in 702 aardse dagen rond de ster draaien.
Twee of nul exoplaneten?
Van 2014 tot 2016 was het signaal echter verdwenen. In 2016 keerde het terug, maar liep het niet synchroon met het eerdere signaal. Toentertijd dachten astronomen dat dit mogelijk veroorzaakt werd doordat de ster twee planeten met vergelijkbare banen om zich heen had.
Het Texaanse team kwam er via simulaties achter dat zo’n tweeplanetensysteem instabiel is. De exoplaneten zouden te dicht bij elkaar komen, zodat ze elkaar uit hun baan zouden slingeren. De kans dat de twee planeten in hun eigen baan zouden blijven, bleek slechts 1 tot 2 procent.
‘Jarenlang dachten we hier een planeet te hebben, maar de onzekerheid bleef knagen’, zegt onderzoeksleider William Cochran. ‘Door de gegevens grondig uit te kammen, ontdekten we dat er waarschijnlijk geen planeet is.’
Cochran denkt dat de veranderingen in het sterlicht waarschijnlijk zijn toe te schrijven aan enorme vlekken op of rimpelingen in de plasma-atmosfeer van de ster. Volgens hem kan dit vragen opwerpen over een klein percentage van recent ontdekte exoplaneten. Het gaat dan om exoplaneten rond sterren die groot genoeg zijn om deze lichttruc te laten plaatsvinden.
