Door Uitdaging redactie-lid Jp Van de Giessen
Voor het eerst in de geschiedenis konden wetenschappers de huidige Hebreeuwse teksten vergelijken met de Masoretische teksten (een gestandaardiseerde uitgave door Joodse rabbijnen in de 6de-10de eeuw na Christus gemaakt) en de Septuagint (een Griekse vertaling gemaakt in ca. 250-100 voor Christus). Hoewel er veel fantastische verhalen de rondte doen bleek al vrij snel dat het overgrote deel van deze rollen overeenkwamen met de Masoretische teksten en dat we daarom al die tijd een zeer betrouwbare overlevering van het Oude Testament hebben gehad.
Groot was dan ook de consternatie toen deze week bekend werd gemaakt dat minstens vijf van de zestien fragmenten welke aanwezig zijn in het vorig jaar geopende Bijbelmuseum in Washington vervalsingen zijn. Nu betekent dit niet meteen dat hierdoor alle gevonden fragmenten en manuscripten verdacht zijn, maar de wetenschappelijke wereld werd opnieuw met hun neus op de feiten gedrukt dat een vondst altijd geverifieerd moet worden door betrouwbare wetenschappers. Het is om die reden dat de Israel Antiquities Authority streng toezicht houdt op alle opgravingen en gedane vondsten in Israël.
Sinds de Arabische lente is er het fenomeen dat veel geroofde antiquiteiten opduiken in de Westerse wereld, hieronder zijn ook regelmatig ‘nieuwe’ fragmenten van oude manuscripten. Hoewel sommige van antiquiteiten en oude manuscripten echt kunnen zijn, is door de wetenschappers geconstateerd dat er ook veel vervalsingen onder zijn die voor veel geld worden verkocht. Deze vervalsingen worden veelal via eBay of via allerlei louche tussenpersonen te koop aangeboden en altijd zijn er rijke mensen die graag zo’n oud kunstwerk of manuscript willen kopen. Al eerder zijn vervalsingen als het ‘Evangelie van de Vrouw van Jezus’, de ‘Jordaanse loden codices’, een oeroud fragment uit het Evangelie van Marcus en de fragmenten van de Griekse dichteres Sappho in het nieuws gekomen die aanzienlijke imagoschade berokkenden binnen de wetenschap der papyrologie.
Vervalsingen zijn voor oplichters lucratief en relatief makkelijk te maken. Er is genoeg oud papyrus of perkament in omloop en iedere handige vervalser kan daar met inkt, gemaakt volgens een oud recept of gemaakt uit oude inkt van een manuscript dat niet belangrijk is, een tekst opschrijven. Nu kunnen wetenschappers de ouderdom bepalen via bijvoorbeeld een C-14 methode, maar dit gaat altijd ten koste van het materiaal. Ze moeten een klein stukje van het perkament afknippen om de hoeveelheid C-14 te bepalen, wat dan alsnog een oude datum geeft. Ook kan men de inkt eraf schrapen en zo de ouderdom bepalen, maar het moge duidelijk zijn dat dit onherstelbare schade aan het materiaal geeft. De vervalsers spelen hier dan ook handig op in en gokken erop dat dit niet gebeurd. De oudheidkundigen zijn dan ook gedwongen om de tekst te bestuderen, te controleren op schrijffouten, of de stijl en gebruikte woorden overeenkomen met andere teksten uit die periode. Dit kost veel tijd en in de euforie dat deze wetenschappers mogelijk een oud ‘authentiek’ fragment hebben ontdekt leidt er helaas vaak toe dat vroegtijdig ze hun vondst publiceren in de media. Vooral ook omdat dit in de meeste gevallen weer geld voor hen genereert voor verder onderzoek.
Terugkomend op de vervalste Dode Zee-rollen, het was via zo’n transactie dat de familie Green deze fragmenten opkocht en vervolgens in het Bijbelmuseum te Washington tentoonstelde. Niet alleen werd vooraf gecontroleerd of deze fragmenten echt waren, ook hielden zij zich niet aan de gedragscode om geen oudheden te kopen die enerzijds niet verifieerbaar zijn of anderzijds mogelijk via roof is verkregen. Daarnaast hadden ze kunnen weten dat zonder goedkeuring van Israël Antiquities Authority de kans op vervalsing levensgroot was. Dit probleem geldt niet alleen deze fragmenten, maar voor alle 40.000 stukken die door de Green familie zijn opgekocht. Deze hele verzameling is dan ook een regelrechte nachtmerrie voor de wetenschappers.
Het is bovendien nog eens extra betreurenswaardig dat de wetenschappelijke uitgever Brill plannen heeft om een boek uit te geven over deze Green-collectie. Zou dit boek zijn verschenen dan had dit nog eens een extra smet op deze tak van wetenschap geworpen. Of zoals de historicus Jona Lendering het stelt (https://mainzerbeobachter.com/2016/10/20/valse-dode-zee-rollen/): Het amateurisme van de Green besmet Brill en de meewerkende wetenschappers. Anders gezegd: de papyrologie heeft een rotte plek en de rot dreigt de gezonde delen aan te tasten. Het is precies om dit soort situaties te vermijden, dat er gedragscodes zijn en als ze nu niet worden nageleefd is de vraag actueel wanneer het dan wel gebeurt. Ondertussen heeft Steve Green, de stichter van het Bijbelmuseum, nog niet op de onthullingen gereageerd, maar heeft wel besloten om de fragmenten voorlopig uit de collectie te halen.
Ook al zijn deze fragmenten vervalsingen en moet met grootste argwaan naar de Green-collectie worden gekeken, het houdt niet in dat alle gevonden Dode Zee-rollen nu vervalsingen zijn. Tot onze opluchting is het merendeel wel via gecontroleerde opgravingen gevonden en mogen we stellen dat deze vondsten enorm hebben bijgedragen aan onze kennis van het Oude Testament en aan de periode van Jezus en Zijn discipelen.
Bronnen:
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/fragmenten-dode-zee-rollen-van-het-bijbelmuseum-in-washington-blijken-nep~bd14201d/
https://mainzerbeobachter.com/2016/10/20/valse-dode-zee-rollen/
https://mainzerbeobachter.com/2017/12/03/vervalste-dode-zee-rol-fragmenten/
https://www.nu.nl/wetenschap/5528510/dode-zee-rollen-in-museum-in-washington-dc-blijken-nep.html
https://www.trouw.nl/religie-en-filosofie/de-bijbelwetenschap-op-een-dwaalspoor-zetten-met-vleermuispoep~a53469c09/
http://www.bijbelaantekeningen.nl/files/subject?3614 (vervalsingen)
http://www.bijbelaantekeningen.nl/files/subject?3544 (vrouw van Jezus)
