Het Vondelpark in Amsterdam heeft er sinds afgelopen week een monument(je) bij. Het is van de Amsterdamse ondernemer Niels van Deuren en herinnert aan de toespraak van koning Willem-Alexander tijdens de dodenherdenking van 2020.
Het is een spiegeltje bij de ingang van het Vondelpark ter hoogte van de Van Eeghenstraat, waar ooit het bordje ‘Voor Joden verboden’ hing. Een plaquette met de tekst ‘Sobibor – Wat doe jij?’ herinnert aan het gedicht van gefusilleerde verzetsstrijder Gerrit van der Veen: Wat doe jij, nu je land wordt getrapt en geknecht, nu het bloedt uit ontelbare wonden. Wat doe jij, nu je volk wordt ontmand en ontrecht, door de zwarte en feldgraue honden?
Het idee ontstond bij Van Deuren toen hij tijdens nationale Dodenherdenking in 2020 de koning op de Dam hoorde zeggen: “Sobibor begon in het Vondelpark. Met een bordje Voor Joden verboden.” Van Deuren: “Ik vond het een confronterende uitspraak, omdat hij onderstreept dat de Jodenvernietiging een systematisch plan was. Dat het met kleine dingen begon en stap voor stap erger werd. Het begon met bordjes dat Joden niet welkom waren in zwembaden en parken. Dan denk je: ach, dan loop je toch om het park heen. Maar door dat soort kleine dingen te accepteren, is het begonnen.”
En daarbij denkt Van Deuren aan onrecht dat in Nederland wereldwijd speelt. “Mensen van verschillend geslacht, geloof, herkomstland, huidskleur, uiterlijk, seksuele geaardheid, lichamelijke beperking, leeftijd, noem maar op. Ondanks het verleden, en ondanks de grondwet die het verbiedt, is er nog steeds onrecht. Ik hoop dat mensen door dit werk even stilstaan bij deze vraag: wat doe jij?”
Het kunstwerk heeft trouwens ook een relatie met het voorstel dat D66 en ChristenUnie in Amsterdam in 2020 deden om spiegels te plaatsen bij monumenten als het Namenmonument en het Nationaal monument slavernijverleden, zodat passanten met zichzelf zouden worden geconfronteerd. “Het gaat inderdaad uit van dezelfde gedachte; dat je niet moet wegkijken als je ergens racisme, discriminatie of intolerantie bespeurt”, aldus Van Deuren.
Bronnen: RadioIsraël.nl en Het Parool.
