Armenië ligt in de zuidelijke Kaukasus. Het is ouder echter dan de meeste mensen denken. Dat is opvallend, want het zou bekend moeten zijn vanuit de Bijbel. In het boek ‘In de ban van Ararat’ wordt diens geschiedenis beschreven. Het verschijnt bij de gelijknamige tentoonstelling in het Drents Museum dat 160 kunstschatten uit het land toont. Waarover gaat dit boek?
Armenië is sinds 1991 opnieuw een onafhankelijk land gelegen in het berg en hoogvlakte gebied tussen Azerbeidjaan, Georgië, Iran en Turkije. Maar de geschiedenis van dit gebied is verrassend rijk. Zo ligt het vlak naast het vulkanische Araratgebergte, bekend van de ark van Noach (Gn 8:4).
Tussen c.860-c.640 v.Chr. was er het koninkrijk Urartu (naam afgeleid van Ararat) gevestigd. Een geduchte uitdager van de Assyriërs, waarvan het wereldrijk aan de zuidgrens van Urartu lag. Logisch dat er veel archeologisch materiaal te verwachten is in dit gebied, wat ook wordt gevonden.
Armenië is ook bekend geworden van de zogenoemde Armeense genocide, toen het Ottomaanse rijk tussen 1915-1923 een poging deed om initiatieven tot het opnieuw vestigen van een eigen staat te voorkomen.
Boekanalyse
Het Drents Museum heeft in samenwerking met het History Museum of Armenia een tentoonstelling opgezet die loopt van 11 mei – 30 oktober 2022. Het bijbehorende boek brengt de tentoongestelde materialen prachtig in beeld met beschrijvingen. Ook zijn foto’s opgenomen gemaakt in Armenië.
Het boek is geschreven onder redactie van Wijnand van der Sanden. Hij is oud-conservator archeologie van het Drents Museum en samensteller van de tentoonstelling. Hij schreef de meeste artikelen in dit boek. De redactie bestond ook uit negen andere auteurs die vanuit hun eigen specialiteit een bijdrage hebben geleverd.
Na een voorwoord en een Ten Geleide wordt in zeven hoofdstukken de geschiedenis van Armenië beschreven, waarbij de archeologische schatten met grote close-up kleurenfoto’s staan afgebeeld. Verder is het boek voorzien van landkaarten en tabellen. Elk hoofdstuk sluit af met excursen die ingaan op specifieke onderwerpen. Het langste hoofdstuk gaat over de Achaemiden-Sassanidenperiode.
Omdat er veel onbekend is over de Armeense geschiedenis ligt de nadruk op archeologische vondsten en klassieke literatuur. Het boek sluit af met korte beschrijvingen van de auteurs, een literatuuroverzicht en een illustratieverantwoording. Speciale aandacht is gegeven aan de band Nederland-Armenië en de verschillen tussen de twee landen.
Evaluatie
Dit is een fascinerend, mooi en interessant boek dat niet slechts de tentoonstelling vastlegt, maar ook een op zichzelf staan naslagwerk is over de geschiedenis van Armenië. Naar voren komt dat Armenië oorspronkelijk meer verwantschap had met de cultuur van Medië en Perzië (tegenwoordige Iran).
Van belang is de band van Armenië met de Bijbelse wereld (Js 37:38; Jr 51:57) en de Israëlieten die enige tijd hun vazal werden (eerste eeuw v.Chr.). Jammer is dat een zoekregister ontbreekt. Dit boek wordt aangeraden voor de geïnteresseerden.
Sanden, W.A.B. van der (red.), In de ban van de Ararat. Schatten uit het oude Armenië. 2022, Wbooks, Zwolle in samenwerking met Drents Museum, Assen, 217 pag’s, € 29,95, ISBN: 9789462583733.
