Het lijkt wel dat steeds meer mensen grote moeite hebben met religie. Het wordt in toenemende mate verantwoordelijk gehouden voor oorlogen en problemen. Toch staat zo’n houding ook in verband met de sterke afname van het begrijpen van religies. Voormalig predikant en geestelijk verzorger Popko Kuiper roept daarom in zijn boek ‘Met alle respect’ op juist wel over religie te praten. Hoe stelt hij zich zo’n gesprek voor?
Een vertrekpunt van een gesprek over religie moet wederzijds respect zijn. Volgens Kuiper betekent het dat gesprekspartners interesse dienen te tonen in elkaars standpunten en dat ze het enigszins eens worden over de betekenis van gebruikte woorden. Maar dat blijkt al lastig met het woord religie, want wat is een goede definitie daarvan?
Boekanalyse
Kuiper kwam tot geloof bij Youth for Christ en ging in Kampen Theologie studeren. Hij bekent dat hij vroeger fundamentalist was, maar later zijn geloof serieus nam (rationalisatie).
Zijn boek heeft na een voorwoord 21 hoofdstukken en een nawoord. Elk hoofdstuk bestaat uit zo’n acht pagina’s ingedeeld in vier delen: 1. Hoe komen mensen tot religieuze overtuigingen?; 2. Verschillen tussen religie, godsdienst of kerk; 3. Autobiografische aspecten over religie; 4. Hoe over religie praten? Elk hoofdstuk vraagt overdenking. Voetnoten geven bron- en diepte-informatie. De Bijbelcitaten komen uit de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV).
Religie als gespreksonderwerp
Dit boek gaat over religie, maar is geen religieus boek. Ingegaan wordt op de vragen waar religie over gaat, met als voorbeeld het christelijk geloof, en hoe een gesprek erover kan worden gevoerd. Het heeft het kijkpunt van de schrijver als voorbeeld. Hij werkt vier gespreksregels uit.
Het laat zien dat religie door elk mens anders wordt begrepen, maar dat het vaak in langer bestaande groepen wordt beleefd. Die groepen bepalen meestal het kader van een religie, maar daardoor lopen hoofd- en bijzaken nogal eens door elkaar.
Kuiper wijst er ook op dat religie voor buitenstaanders nogal eens onlogisch en zelfs irrationeel kan overkomen. Vooral als de aanhangers van een religie dit deels zelf ook bevestigen. In een gesprek over religie is het daarom belangrijk vooroordelen te laten rusten en niet te snel conclusies te trekken of te gaan veroordelen.
Evaluatie
Dit is een leuk en makkelijk toegankelijk boek over religiositeit. Dat laatste komt door de vlotte schrijfstijl, maar ook omdat het is gedrukt in vrij grote letters.
Interessant is dat Kuiper beschrijft dat wetenschap vaak wordt opgevoerd als de tegenpool en/of definitieve vervanger van religie, maar dat wetenschap zelf inmiddels ook een pseudoreligie is geworden. Bijvoorbeeld door te veel waarde (geloof) te hechten aan hypotheses en theorieën.
Wetenschap is tegenwoordig ook niet langer gebaseerd op zeker weten, maar op heel veel aannames en vermoedens. Hierop aansluitend stelt Kuiper dat tegenwoordig ook andere zaken, zoals sport, sociale media of klimaat, religieuze karakteristieken hebben.
Het is jammer dat dit boek geen zoekregister heeft. Dit boek wordt aangeraden.
Kuiper, P., Met alle respect. Praten over God en zo…. 2021, Aspekt, Soesterberg, 203 pagina’s, € 22,95, ISBN: 9789464241440.
