Het Laatste Avondmaal is een belangrijk moment in het leven van de Here Jezus. Hij gaf opdracht die maaltijd als Nieuwe Verbondsgebruik te blijven houden. Over dit gebruik zijn echter grondige meningsverschillen ontstaan. Brant Pitre schreef een boek waarin hij de Rooms-katholieke interpretatie vanuit het Jodendom verdedigt. Hoe deed hij dat?
Jodendom als insteek
Serieus onderzoek naar het Avondmaal vanuit het Oude Testament (OT) en het rabbinale Jodendom is schaars. Bijbelleraar Pitre heeft dit echter opgepakt. Hij studeerde Theologie en Bijbelwetenschappen en promoveerde op Nieuwe Testament en Jodendom aan een Rooms-katholieke universiteit.
Boekanalyse
Na een voorwoord behandelt Pitre zijn onderwerp in acht hoofdstukken. De meeste aandacht gaat naar het nieuwe Paasfeest dat de Here Jezus zou hebben ingewijd, het nieuwe manna dat Hij zou hebben gegeven en hoe de toonbroden van het Mozaïsche heiligdom in verband zouden staan met het Avondmaal. Bijbelcitaten komen uit de Willibrordvertaling 1978. Eindnoten geven bron- en diepte-informatie.
Vervullingen
Volgens Pitre heeft de Here Jezus met de instelling van het Avondmaal allerlei zaken uit de geschiedenis en godsdienst van Israël vervuld. Het Avondmaal zou door de goddelijkheid van de Here Jezus, die erin aanwezig zou zijn (transsubstantiatie), zo heilig zijn dat het aanbeden zou moeten worden zoals God aanbeden moet worden [!]. Wie het nuttigt zou genezing, opstandingskracht, vervulling van Gods Geest en eeuwig leven ontvangen. Maar het gebruik zou alleen geldig zijn als het door een rechtmatig gewijde Rooms-katholieke priester bemiddeld wordt.
Goede vertrekpunten, slappe antwoorden
Pitre onderzoekt veronderstellingen over de Rooms-katholieke eucharistie en vergelijkt die met de Bijbel (vooral Oude Testament) en Joodse geschriften (Josefus, Qumran en rabbijnse geschriften) waarin bijvoorbeeld eten van mensenvlees en drinken van (mensen)bloed wordt verboden. Het vervolg en zijn conclusies baseert hij echter op allegorische of anderszins zwakke interpretaties van de Bijbel. Hij sluit af met de stelling dat de eucharistie een Godswonder is en dat God Zijn regels sinds de komst van de Here Jezus heeft veranderd.
Evaluatie
Dit is een interessante studie, maar wel vooringenomen en heeft veel herhalingen. De Rooms-katholieke Pitre is oprecht verbaasd dat zijn ontdekkingen overeenstemmen met de leer van zijn kerk, vroege kerkvaders en Jodendom, maar is daarover ook verheugd. Hij bestrijdt herhaaldelijk andere gedachten over het Avondmaal. Zo scherp zelfs, dat hij vindt dat andersdenkenden geen rechtzinnige christenen zijn. Dat doet af aan de waarde van dit boek. Maar dat komt ook omdat hij selectief rabbinale en ‘protestantse’ (Lutheranen en Anglicanen) schrijvers citeert (zelfbevestigend). Zijn boek is dus denominatieverdedigend in plaats van neutraal (wetenschappelijk). Het nut van dit boek zit juist in de (ernstige en lasterlijke) fouten die Pitre maakt die aanzetten tot nader onderzoek en om het Avondmaal opnieuw te overdenken. Zo gaat hij ervan uit dat rabbinale geschriften (ontstaan vanaf de 2de eeuw) het eerste-eeuwse Jodendom betrouwbaar beschrijven. Een veel gemaakte vergissing. Een zoekregister had niet mogen ontbreken.
Pitre, B., Jezus en de Joodse wortels van de eucharistie. Jade 15. 2012, Stichting De Boog, Amsterdam, 208 pagina’s, € 13,75, ISBN: 9789062570898.
