Christendom komt voort uit het Jodendom. Maar waar blijkt dat uit? Wat kan daarvan geleerd worden? Sjef Laenen doet met zijn boek ‘christendom en Joodse mystiek’ een poging dat te beantwoorden. Hoe doet hij dat?
Weinrebs visie
Christendom is verwant aan het Jodendom, maar toch verdragen ze elkaar slecht. Hieraan zouden misvattingen en onbegrip ten grondslag liggen. Laenen gebruikt voor de ontmoeting tussen Jodendom met christendom die hij wil beschrijven het mystieke onderwijs van Friedrich Weinreb (1910-1988). Weinreb had een positieve kijk had op de relatie tussen de twee religies. Volgens hem vullen de twee elkaar niet alleen aan, maar zouden ze ook in zekere zin een eenheid vormen. Beiden putten uit dezelfde bron. Joden zagen Weinreb daardoor als christen en christenen verdachten hem van Judaïsering.
Boekanalyse
Laenen, studeerde talen, waaronder Semitische, en diens culturen. Hij heeft diverse boeken geschreven over Jodendom. Na een verantwoording en inleiding werkt hij aan de hand van vijf christelijke thema’s het verband tussen christendom en Joodse mystiek uit. Hij gaat het diepst in op de Opwekking uit de dood en de Waterdoop. Het boek heeft als aanhangsel een kort overzicht van het leven en werk van Weinreb. Achterin het boek zijn enkele eindnoten opgenomen met literatuurverwijzingen en diepte-informatie. Ook is er een overzicht en uitleg van gematria (mystieke getalsymboliek van het Hebreeuwse alfabet, gebaseerd op de veronderstelling dat Hebreeuws Gods taal is).
Het ‘oude weten’
Dit boek kwam tot stand vanuit Laenens cursussen over Joodse mystiek, waarbij de vraag wat die mystiek de moderne mens te zeggen had centraal stond. Volgens hem is die mystiek heel actueel en relevant. Hij richt zich op Weinrebs onderwijs over het ‘oude weten’ dat over de zin van het leven gaat: het in harmonie zijn met het goddelijke. Deze kennis zou zelfs ouder zijn dan de Joodse godsdienst, maar aan de Joden zijn toevertrouwd. Die boodschap zou geen Joods privé-eigendom zijn, maar aan alle mensen zijn gericht. Het christendom zou eigen (niet-Joodse) antwoorden hebben ontwikkeld en zich zo hebben losgemaakt van de Joodse wortels. Laenen laat vooral door gematria, als onderdeel van het ‘oude weten’, zien wat de dieper betekenis is van christelijke onderwerpen. Daarbij staat vooral de spanning tussen de huidige en de komende wereld centraal.
Evaluatie
Dit boek is een interessante kennismaking met een Joodsmystieke kijk op bekende Nieuwtestamentische onderwerpen. Het is echter de vraag of de schrijvers van het NT die kijk deelden. Het is in elk geval niet evident. Opvallend is dat Weinreb stelt dat het ‘oude weten’ vanuit het heidendom zou zijn gekomen, maar daarop als orthodoxe Jood geen kritiek heeft. Toch staat in dit boek wel kritiek op het christendom. De gematria in dit boek is soms verbluffend, maar ook vergezocht en soms gekunsteld, selectief en onaf. De conclusies komen nogal eens uit de lucht vallen en zijn antropocentrisch. Het is jammer dat dit boek geen zakenregister heeft.
Laenen, S., Christendom en Joodse mystiek. Derde druk. 2019, Quintessentia, Den Haag, 129 pagina’s, € 20,00, ISBN: 9789079449156.
