De brief van Paulus aan de geloofsgemeenschap in Filippi zou zijn meest persoonlijke zijn. Volgens predikante Elsbeth Gruteke zou zijn boodschap gaan over vertrouwen. Zo heeft ze ook het Bijbelstudieboekje over deze brief genoemd. Hoe komt ze daarbij?
Filippi was een stad in noord-Griekenland (Macedonië). Een Romeinse kolonie in de dagen van Paulus, maar gesticht door Grieken en later hernoemd naar de Griekse koning Filippos II, de vader van Alexander de Grote. Daar vormde zich, waarschijnlijk in 51 n.Chr., door het onderwijs van Paulus een kleine geloofsgemeenschap tijdens zijn tweede zendingsreis.
Boekanalyse
Gruteke is PKN-predikante in Zeewolde (Flevoland), historica en Theologe. Ze was radiopresentatrice bij de Evangelische Omroep en is dat tegenwoordig voor NPO Radio4 en 5. Na een Voorwoord behandelt zij de Filippenzenbrief in acht hoofdstukken. Zij wil de woorden van Paulus dichtbij het hart van de lezers brengen. De lezer wordt door de Filippenzenbrief geloosd. Elk hoofdstuk bestaat uit ongeveer zes pagina’s en heeft vaste onderdelen: Een titel met een samenvatting, een voorbereiding (op God richten en een Bijbelgedeelte uit de Filippenzenbrief lezen), ‘Verwerking’ (vijf vaste vragen over het tekstgedeelte om over na te denken tijdens de studie), ‘Het verhaal herteld’ (de eigenlijke Bijbelstudie), de lessen van Paulus in het tekstgedeelte, ‘Jouw persoonlijke overdenking’, ‘Bijbelse wijsheid’ (een lied, een ander Bijbelgedeelte, etc.), ‘Opdracht’ (vragen over het Bijbelgedeelte) en de ‘Samenvatting van de lessen van Paulus’. Dit boekje zou zeer geschikt zijn voor persoonlijke Bijbelstudie of gesprekskringen.
Vertrouwen
Gruteke richt zich op het onderwerp vertrouwen in God en in elkaar (als gelovigen). Dat zou niet makkelijk zijn. Vooral niet als er problemen komen. Paulus zou God in alles en tot in het kleinste detail vertrouwen.
Evaluatie
Dit is een dominees boekje. Er worden dingen beweerd waar het in een Bijbelgedeelte nauwelijks over gaat of er wordt uitleg gegeven dat twijfelachtig is. Ook wordt er steevast van alles en nog wat bijgehaald en het Bijbelgedeelte op de hedendaagse kerk of gelovige toegepast.
Zo gaat volgens Gruteke de Filippenzenbrief over vertrouwen, terwijl het Griekse woord peitho maar amper drie keer in positieve zin genoemd wordt (1:14; 2:24; 3:4). Overtuigd worden is slechts een vertrouwensvorm. Paulus spreekt echter wel 12 keer over zijn blijdschap (1:4, 18, 25; 2:2, 17-18, 28-29; 3:1, 4:1, 4, 10). Maar zelfs blijdschap is niet het thema. De brief gaat feitelijk over de dank van Paulus aan de Filippenzen voor de gave die ze hem geschonken hadden en zijn instructies over zendingswerk. Hij roept op standvastig te zijn en eensgezind (1:27; 2:2).
Wat Gruteke doet is het onderwerp ‘vertrouwen’ als bril gebruiken om zo de Filippenzenbrief te lezen. Maar dat laat zich slecht combineren met de herhaalde waarschuwingen van Paulus om niet allen te vertrouwen (wantrouwen). Ze gebruikt ook kerkelijke en moderne gedachten en Engelse uitdrukkingen. Ze voert onder het kopje ‘Bijbelse wijsheid’ zaken op die niet nader uitgelegd worden. Een zoekregister ontbreekt.
Verkrijgbaar bij www.pelgrimonline.nl en bij de christelijke boekhandel.
Gruteke, E., Vertrouwen. De lessen van Paulus. Serie: Puur geloof. 2020, KokBoekencentrum, Utrecht, 78 pagina’s, € 11,99, ISBN: 9789043535137.
