Iedereen weet wel iets over de Kruisvaart. Westerse christenen hebben daarvan meestal een heroïsch beeld. Sterke, nobele ridders die hun leven inzette voor de herkerstening van Jeruzalem en de Bijbelse landen. Maar wie kent het echte verhaal? Historicus Dan Jones, specialist op dit gebied, beschreef dit in zijn boek ‘De Kruisvaarders’. Hoe is dat gedaan?
In Jeruzalem en de Bijbelse landen waren christenen nooit in de meerderheid. Zelfs niet toen het Romeinse rijk ‘christelijk’ werd (380 n.Chr.). Ook was de traditie van het Romeinse christelijk geloof toen al overwegend buiten-Bijbels (Grieks-filosofisch bepaald).
De Kruisvaarders waren ook hoofdzakelijk Latijnse christenen (tegenwoordig Rooms-katholiek genoemd) en geen Griekse christenen. De Kruisvaarders gingen de heroverde voormalige Grieks-Byzantijnse gebieden besturen als Rooms-katholieke vorsten. Ze droegen de gebieden niet over aan de voormalige Griekse christenen. Hoewel zij de Kruisvaarders hulp hadden gevraagd.
Ook waren de Kruisridders geen zendelingen, maar militairen. Sommigen zullen best vroom zijn geweest, maar de Kruisvaart staat niet bekend om diens goede werken onder de heidenen. Dat bleek al bij aanvang. Kruistochten begonnen namelijk vaak door in West-Europa op grote schaal Joden aan te vallen en te vermoorden, zoals in het Rijnland.
Kortom, de Kruisvaart staat niet zozeer voor vrome doeleinden, maar voor ‘christelijk’ imperialisme. Helemaal in de lijn van het oude, heidense Romeinse rijk. Jones beschrijft hun voortdurende verdeeldheid, onderlinge strijd en het ontstaan van de grote Kruisridderorden, zoals de Tempeliers.
Dus de claim die tegenwoordig wordt gelegd op de Kruisvaart is meestal op onwetendheid en gevoelens van trots gebaseerd. Niet op historische feiten.
Boekanalyse
Jones beschreef bijna 400 jaar van conflict tussen christelijke ridders en heidenen. Het aanvankelijke hoofddoel was gericht tegen moslims. Vooral door dat laatste galmt de Kruisvaart nog door tot in deze tijd. Jones wilde niet slechts feiten beschrijven, maar ook levendige geschiedenis (gebeurtenissen en personen).
Na een Kaartenregister en een Inleiding volgen 27 hoofdstukken verdeeld over drie delen. De meeste aandacht gaat naar deel 3 (wanhopige pogingen om Jeruzalem te herwinnen (1187-1219, 1260-1291 n.Chr.)). In elk hoofdstuk staat een persoon centraal. Het boek is voorzien van landkaarten, mooie kleurenafbeeldingen, zoals schilderijen, foto’s en iconen en mozaïeken.
Voetnoten geven diepte-informatie. Bijlagen geven een lijst met belangrijke personen (13 pagina’s), lijst van koningen en koninginnen van Jeruzalem, van pausen tussen 1088-1334 en van Byzantijnse keizers tussen 1081-1453. Het boek sluit af met eindnoten (ruim 30 pagina’s), een literatuurlijst, illustratieverantwoording en een zoekregister.
Evaluatie
Dit is een heel interessante en goed leesbare geschiedschrijving van de Kruisvaart vanuit een breed perspectief. Niet alleen wat onder de Kruisvaarders speelde wordt beschreven, maar ook wat bij andere betrokkenen gebeurde. Zo worden de opvattingen van Byzantijnen, hun medechristenen, en van moslims, waartegen ze streden, beschreven. Ook laat Jones zien hoe in de loop van de Middeleeuwen het concept Kruisvaart veralgemeniseerde en steeds meer werd toegepast op oorlogen dichter bij huis. Dit boek is een must have.
Jones, D., De Kruisvaarders. De strijd om het Heilige Land. 2020, Omniboek, Utrecht, 2de druk, 525 pagina’s, € 34,99, ISBN: 9789401916547.
