Het Exodusverhaal is bekend. Maar volgens geleerden is het onmogelijk dat Mozes dit verhaal heeft beschreven, omdat er toen nog geen schrift zou hebben bestaan. Dan zou het Exodusverhaal een legende zijn. De Mozes controverse. Over deze vraag gaat de gelijknamige documentaire van onderzoeker Tim Mahoney. Hoe is dat gedaan?
Zoeken naar bewijs
Mahoney is al jaren bezig met onderzoek naar het Exodusverhaal. Daarover gaat de eerder uitgekomen documentaire uit 2015 ‘Exodus. Zoeken naar bewijs’. Gerecenseerd op deze website. Mahony legt steeds belangrijke vragen voor aan gerenommeerde geleerden van betreffende vakgebieden. Net als in zijn vorige documentaire leidt de ene vraag tot een nog belangrijker vervolgvraag of subvraag, zonder de hoofdvraag uit het zicht te verliezen.
Scepsis
Onder nogal wat geleerden, ook zij die vroeger Bijbelgetrouwe christenen waren, bestaat tegenwoordig de overtuiging dat Mozes niet de Pentateuch (de vijf Bijbelboeken Genesis – Deuteronomium) geschreven heeft. Maar als Mahoney gewezen wordt op recente wetenschappelijke ontdekkingen over dit onderwerp en navraag doet bij betrokken geleerden, dan gaat blijkt wat anders. Hij laat ook bevindingen uit zijn vorige film zien, die in verband staan met het onderzoek voor deze film, zoals de juiste chronologie. Ook wijzen verschillende Bijbelse Personen, waaronder de Here Jezus, Mozes aan als schrijver van de Pentateuch.
Criteria
Rode draad in de documentaire is de lijst met criteria in verband met de Mozes controverse. In de loop van film breiden deze criteria uit. Aan de hand van die lijst worden vragen met geleerden besproken, archeologische vondsten onderzocht en worden zaken duidelijk. De belangrijkste vraag is of Mozes kon beschikken over een simpel alfabet. Dan begint een zoektocht naar het ontstaan van de Hebreeuwse taal dat uitmondt in een speculatieve conclusie.
Evaluatie
Dit is een boeiende en belangrijke documentaire over een fundamentele vraag over het ontstaan van de Pentateuch. Een vraag die van groot belang is voor de geloofwaardigheid van de historische Uittocht van Israël uit Egypte. In deze film worden ook delen uit het Uittochtsverhaal realistisch nagespeeld. Mahoney is ook heel open over zijn eigen achtergrond en geloofsoverwegingen. Hij wil zich laten overtuigen door aanwijzingen en die begrijpen, maar wordt geconfronteerd met elkaar tegensprekende geleerden. Het is zo verfilmd, dat de kijker wordt meegenomen op zijn zoektocht. De montage van de film is pakkend, overzichtelijk en verhelderend met mooie schema’s en passende filmmuziek. Echter, de oude gedachte van het bestaan van een heilige, goddelijke taal, dat naar voren wordt gebracht, is niet alleen onwetenschappelijk, maar ook niet aantoonbaar, onaannemelijk en ongunstig. Jammer is ook dat diverse zaken onnauwkeurig worden weergegeven, zoals het ontbreken van Bijbeltekstverwijzingen, ontbreken van datering van archeologische vondsten of opgeven van een verkeerde datering en het niet uitleggen van bepaalde zaken, zoals over de Documentaire Hypothese. Natuurlijk kan het op Internet worden opgezocht. Deze film zet aan tot nadenken en reikt allerlei ideeën aan voor verder onderzoek. Deze film is een aanrader.
De Mozes controverse. Zoeken naar bewijs. 2020, NEEMA Media B.V., Amersfoort, WEET-magazine, c.100 min., € 14,99, ISBN: 9789492925497.
