Sommige mensen zien een bedreiging in de invloed van religieuzen op de politiek. Margaret Atwood beschrijft daar een fantasieverhaal over in het boek ‘Het verhaal van de dienstmaagd’. Waar gaat het over?
Puriteins Amerika
Atwood plaats haar verhaal in een denkbeeldige toekomst waarin puriteinse protestanten de macht hebben overgenomen in de Verenigde Staten van Amerika. Ze hadden de republiek Gilead uitgeroepen met als symbool een gevleugeld wit oog. Een theocratische dictatuur, waarin op Oudtestamentische wijze geleefd wordt en liefde irrelevant is. Deze machtsovername verloopt niet zonder geweld en de ‘staat van beleg’ is ook geleidelijk op de burgers losgelaten. Mensen moesten kleding dragen die hun functie en status lieten zien. Op de achtergrond speelt de buitenlandse strijd waarmee deze nieuwe regering heeft te maken en de binnenlandse ordehandhaving.
De dienstmaagd
In deze futuristische wereld is er het probleem van onvruchtbaarheid. ‘Echtgenotes’ van ‘Bevelvoerders’ (de hoogste gezagdragers in Gilead) kunnen bijna geen kinderen meer krijgen. Daartoe worden jonge vrouwen geselecteerd en getraind en naar die gezinnen gezonden: de ‘Dienstmaagden’. Ze moeten dienen om namens de ‘Echtgenotes’ zwanger te worden en een of meerdere kinderen ter wereld te brengen.
Hoofdpersoon is de ‘Dienstmaagd’ VanFred. Fred(edrick) is de naam van haar eigenaar (de ‘Bevelvoerder’ in het gezin). Vandaar haar naam Van-Fred. Maar haar echter naam, voordat Gilead een feit werd, was June. Ze was toen getrouwd met Luke en had een dochtertje. Ze was niet letterlijke maagd dus. Beschreven wordt hoe VanFred haar dagen slijt in het huis van haar ‘Bevelvoerder’ dat wordt bewaakt door ‘Wachters’. In het huis zijn ook ‘Martha’s’, de werksters. De ‘Martha’s’ mochten geen vriendschappelijke band aanknopen met ‘Dienstmaagden’. Soms verlaat VanFred het huis voor uitstapjes.
Geleidelijk wordt duidelijk dat er een ondergrondse verzetsbeweging bestond die ‘Dienstmaagden’ helpt te vluchten. Maar de ‘Speurders’ hebben tot taak hen te onderscheppen en dan wacht hun de doodstraf.
Het boek is ingedeeld in secties waarvan er zeven ‘Nacht’ zijn genoemd, omdat er verhalen in voorkomen die ’s nachts plaatsvinden. Soms zijn er voetnoten.
Evaluatie
Dit verhaal speelt zich hoofdzakelijk af in een afgelegen huis. Dit boek heeft enige publieke belangstelling. Er is inmiddels een vervolg op dit boek verschenen: ‘De Testamenten’. Ook zijn er Tv-series van gemaakt. Het boek is niet erg spannend en ook niet altijd even goed te volgen, omdat over VanFred geregeld dingen worden beschreven uit haar verleden zonder dat de overgangen altijd duidelijk zijn. Pas in de loop van het verhaal begint het borduurwerk van verhalen vorm te krijgen. Seks wordt soms expliciet en gedetailleerd beschreven. De ‘gelovigen’ in dit boek blijken naamchristenen en zeker niet Geestvervuld. Atwoods boek heeft feministische trekken, religiekritiek en richt zich tegen een autoritaire overheid. Dit verhaal geeft waarschijnlijk onbedoeld een beeld hoe vrouwen in sommige werelden onder de sharia (Islamitische wetgeving) moeten leven. Dit boek betreft echter een strenge christelijke samenleving gebaseerd op dito wetten.
Atwood, M., Het verhaal van de dienstmaagd. 2019, Prometheus, Amsterdam. 26ste druk. 352 pagina’s, € 15,00, ISBN: 9789044644005.
