Iedereen krijgt met verlies te maken en moet dat verwerken. Soms kan dat zo diep aangrijpen dat dit tot rouwen leidt. Het boek ‘Doorleven’ van Judith Stoker behandelt allerlei zaken over verliesverwerking gericht op het verder leven erna. Hoe is dat gedaan?
Overzicht
Stoker is psychosociaal therapeute en heeft samen met haar man een gezinshuis voor kinderen met problemen. Ze werkt samen met een uitvaartonderneming. In haar boek wil ze overzicht geven en herkenningspunten aanreiken. Ze noemt de verschillende soorten van verlies en rouwverwerking. Ook geeft ze aan op welke verschillende levensterreinen, zoals lichamelijk (ziekte), geestelijk en psychisch, het kan ingrijpen. Ze stelt bewogen te zijn voor de rouwende mens.
Boekanalyse
Dit boek is bedoeld om praktische handvatten te geven voor verliesverwerking. Het is een uitwerking van haar scriptie voor een therapeutische opleiding. De titel staat voor twee betekenissen: voor het ondergaan van verlies en voor het leven dat na het verlies zijn vervolg zal krijgen. Beiden kosten veel tijd en energie. Vaak veel meer dan gedacht. Het boek is zowel persoonlijk als pastoraal bedoeld. Het is gericht op persoonlijke verwerking (ze vertelt over haar eigen verlieservaringen en van anderen), maar ook bedoeld voor de omgeving van iemand die verliesverwerking ondergaat. Het kan dus ook gebruikt worden door leidinggevenden, leraren, verpleegkundigen, therapeuten en pastoraal werkers. Na een Inleiding worden in negen hoofdstukken op allerlei onderwerpen ingegaan. De meeste aandacht gaat naar troost of therapie, verder leven met verlies en rouw & emoties. Elk hoofdstuk sluit af met verwerkingsvragen. Het boek eindigt met een nawoord. Stoker geeft een korte lijst met aanbevelen boeken en websites. Daarna volgt allerlei reclame. Het boek is gedrukt in twee kleuren met omslagflappen. Het heeft veel functioneel wit (blanco regels), wat lezen makkelijker maakt.
Vragen
In dit boek worden een viertal centrale vragen besproken: wat doet verlies met een mens, hoe verloopt een verliesverwerkingsproces, wat is belangrijk om verder te leven na een verlies en wat kan de Bijbel en de relatie met God betekenen?
Evaluatie
Dit is een praktisch en toegankelijk geschreven boek. Stoker laat zien dat verliesverwerking veel meer vormen kent dan het overlijden van een geliefde of verwante. Daarom voelen mensen die deze soorten verlies ondergaan vaak miskenning, eenzaamheid en blijven ze met onbeantwoorde vragen zitten. Met dit boek is een aanzet gedaan daar aandacht voor te vragen. Toch hebben dit soort boeken wel de neiging overaccenten te leggen en veel te mensgericht te zijn. Aan de andere kant stelt Stoker terecht dat de mentaliteit van ‘het komt goed’ genuanceerd moet worden. Maar ook wordt gesteld dat alles goed is bij verliesverwerking (eigen manier volgen), wat ook twijfelachtig is. Over de geestelijke kant van verliesverwerking is dit boek echter erg mager. Aandacht ligt op de menselijke, technische kant. Het is onduidelijk welke Bijbelvertaling is gebruikt en een zoekregister ontbreekt. Een aanrader voor geïnteresseerden.
Stoker, J., Doorleven. Omgaan met verlies en rouw. 2019, Triple boeken, Aalten, 248 pagina’s, € 19,95, ISBN: 9789083027814.
