Door Drs. Marrie van der Feen
Enquête: 033-Heeft u wel eens overwogen een einde aan uw leven te maken?
Het is moeilijk voor de achterblijvers om hun leven weer op de rails te krijgen, mede omdat het onderwerp zelfdoding vaak vermeden wordt. Het hoort niet binnen de goede maatschappij, het goede leven, de goede christelijke gemeente of kerk. Als er dan ook nog sprake is van gecompliceerde gezins- of geestelijke problematiek sluit men liever het hoofdstuk. Een zwarte bladzijde in het familieverhaal. We gaan verder met een nieuw hoofdstuk. Dat is niet goed. Het drama zal moeten worden verwerkt door alle betrokkenen. Tegenwoordig gaat men wat eerder naar een deskundige om over de gevolgen van een zelfmoord te praten. Soms blijkt er van alles aan de hand te zijn, wat nooit besproken werd.
Verschillende problemen
Het viel mij op, dat de familieleden van een oudere man, die zichzelf van het leven had beroofd, zulke verschillende problemen hadden, waarvoor ze hulp zochten. Ze hadden gemeen, dat ze niet gewoon verder konden. Ze waren verlamd en ontredderd, stonden ineens anders in het leven: kleine dingen werden groot, verdriet werd overweldigend, maar ook de boosheid. Hoe heeft hij dat kunnen doen?! Waarom konden ze hem niet helpen? Voor de zus van de man, die zichzelf doodde, was de zelfdoding een stopsein. Ze kon niet meer. Haar hele leven had ze gerend, voor iedereen, ook voor haar broer. Waartoe? Iets goeds gebeurde toen in de loop van de hulpverlening haar eigen kinderen een vangnet vormden, zodat ze tot rust kon komen en de familieband hersteld werd. Een tweede familielid, dat hulp zocht voor haar ontredderde gevoelens, ontdekte nu pas haar eigen kwetsbaarheid, haar gebrek aan zelfzorg en gebruikte de wake up call om dingen in haar eigen leven aan te pakken.
Verwerking
Bij Henriet kwam iets moois naar boven toen ze met haar ontredderde kinderen achterbleef, nadat haar man zichzelf had gesuïcideerd. Ze leed onder het gemis van haar man, maar stelde het welzijn van haar kinderen boven zichzelf. Ze zocht met alle emoties die ze had ontferming bij God. Ze vond een weg waarin ze, mede door vergeving, weer liefde terug vond voor haar man. Zo steeg ze boven de problemen uit. Na verloop van tijd ontwikkelde ze een heel programma over traumaverwerking voor kinderen. Het gaf haar en de kinderen een enorme vreugde. De creaties van de kinderen hingen door het hele huis, kleurrijke tekeningen lieten zien wat er in de kinderen om ging. In een hoekje van de kamer stond een grote beer met een dikke buik, waarin de kinderen briefjes stopten met woorden, die ze (nog) niet konden zeggen. Als ze die woorden wel uitten, kwam er een parel aan de lamp te hangen. Ze mochten hun gevoelens en geheimen aan het licht brengen. Er hoefde niks verscholen te blijven in het donker van hun verdrietige of boze hart. Ondanks het gemis van haar maatje genoot Henriet van haar kroost. De kinderen werden gehoord, serieus genomen, kregen ruimte om zich te uiten en vonden troost.
Motieven
Als de vraag gesteld wordt waarom iemand zichzelf wil doden, is het antwoord niet eenduidig. De motieven zijn legio, maar het valt op, dat het gedachteleven een grote rol speelt. De zoon van Barbara had zich niet los kunnen maken van de gedachte, dat hij een waardeloos stuk vreten was, zoals zijn ouders hem noemden en dat iedereen beter af zou zijn als hij er niet meer zou zijn. Dus……
Maar de zoon van Ap en Anita was zeer geliefd en was van jongs af aan omringd met goede zorg. Daar speelden weer heel andere dingen, die hem naar de fysieke ondergang zogen. Ik denk, dat er voor weinig kinderen zoveel is gebeden en gevast. En dan toch……
Misbruik
Machteld deed tal van pogingen om haar leven te beëindigen, maar zonder succes. “Iedereen is belangrijker dan ik,” waren haar woorden. “Ik moet er niet zijn.” Deze overtuiging had zich post gevat na jarenlang seksueel misbruik door het schoolhoofd, die zelfs nog macht over haar uitoefende toen ze al was getrouwd. Het is bekend, dat zo’n 20 % van de getraumatiseerde slachtoffers van seksueel geweld suïcidale gedachten heeft. Jarenlang heb ik een gelovige vrouw begeleid, die met periodes suïcidaal was. Ze had zich laten dopen en getuigde regelmatig van haar geloof in Jezus Christus. Haar angsten overheersten haar ondanks haar geloof en de medicijnen, die ze kreeg. Ze was van jongs af aan fysiek, seksueel en geestelijk mishandeld (vroegkinderlijke traumatisering) en kwam op haar 16e in de psychiatrie terecht met een ernstige persoonlijkheidsstoornis (een dissociatieve identiteitsstoornis). Het anti suïcide contract, dat ze bij mij had getekend, werkte tot ze na twaalf jaar begeleiding vertrok en daarna vanwege suïcidepogingen in een psychiatrisch ziekenhuis moest worden opgenomen. Daar bood men haar euthanasie aan. Dat wees ze af. Ze leeft nog en waar leven is, is er hoop.
Troost
Kortgeleden ontmoette ik twee gelovige moeders van zonen, die zichzelf het leven hadden genomen. Ze vonden troost bij elkaar! Een van de moeder had het gevoel, dat haar zoon was geroofd door de duistere wereld van het occultisme. Ik schrok ervan. Is de macht van Jezus dan niet veel groter? We laten onze kinderen toch niet wegroven! Maar stel dat het kind zelf aanleiding gaf? Ik hoef het antwoord niet te geven en vertrouw op het woord in Maleachi 3:24: “Hij zal ervoor zorgen dat ouders zich verzoenen met hun kinderen en kinderen zich verzoenen met hun ouders.” Onze God is de Almachtige, de Eeuwig liefdevolle. Hij heeft Zijn Zoon gegeven om de mensheid te verlossen, Hij zet alles op het spel om Zijn doel te bereiken, ons eeuwig behoud en dat van onze kinderen.
Van levensbelang
Voor de christelijke gemeenten en kerken zie ik de taak liggen om hulp te bieden aan hen, die dreigen ten onder te gaan. Contact met anderen kan van levensbelang zijn. Het is niet onlogisch om iemand met ernstige psychische problematiek en al of niet bekende suïcidale gedachten ook bij deskundige hulpverleners te brengen voor behandeling. Vakmanschap kan nodig zijn om de problemen bespreekbaar te maken, zodat iemand zich echt gaat uiten, want dat verkleint al het risico op suïcide. In gesprek met iemand is de persoon niet meer alleen, gedeelde smart is halve smart. In therapie kunnen mensen leren gezond te denken en rust in hun hoofd te krijgen, soms met medicijnen.
Bijna alle suïcidale mensen voelen zich ver bij God vandaan. Men kan dat wel voelen, maar God is niet ver, Hij is nabij en zegt in de Bijbel: “Kom tot Mij als je vermoeid en belast bent en Ik zal je rust geven; neem Mijn juk op je en leer van Mij, want Ik ben zachtmoedig en nederig van hart.“ En: “Wie gelooft, heeft eeuwig leven”.
Er valt nog heel wat over dit onderwerp te zeggen. Dit is een beginnetje.
Drs. Marrie van der Feen, geregistreerd GZ-psycholoog, werkzaam in Middelburg.
Ze schreef o.a. Het doet pijn van binnen, De pijn voorbij, een weg van trauma naar kracht en boeken over traumaverwerking. www.stichtingpetra.nl, info@stichtingpetra.nl.
