Door Drs. Piet Guijt
Religie of geloof in God lijken op de universiteit taboe te zijn. Men denkt dat geloof en wetenschap elkaar volkomen uitsluiten. Mede door nieuwe ontwikkelingen in de wetenschap, met name in de kosmologie, hersenwetenschap, kwantummechanica, bio-genetica etc., wordt de verleiding groter om God weg te verklaren. En het is denkbaar dat de ontwikkeling van de wetenschap het ook voor sommige (naam)christenen moeilijker kan maken om in God te (blijven) geloven. Veel wetenschappers vinden het geloof in God naïef en onzinnig omdat het bestaan van God niet te bewijzen is volgens de regels van de menselijke logica en wetenschap (40). Wat betreft het wereldbeeld staat een seculier atheïstisch wereldbeeld tegenover een religieuze theïstische visie. De vraag is of de werkelijkheid ten diepste teruggaat op materie of op God (15).
Overigens hoeven wij als christenen de gestelde vragen niet te vrezen, maar mogen wij ze juist zien als een mogelijkheid, een mooie uitdaging om het evangelie uit te leggen. We mogen getuigenis afleggen van het heil dat wij hebben leren kennen! De bedoeling van dit artikel is om de bewijslast om te draaien: zijn de argumenten van een atheïst om niet in God en niet in de bijbelse boodschap te geloven, wel zo steekhoudend?
Waarom geloven atheïsten niet in God?
Er is een grote variëteit aan, op zich begrijpelijke en voorstelbare, redenen/argumenten te noemen die door atheïsten (en ook agnosten en humanisten) kunnen worden aangevoerd om niet in (het bestaan van) God te (kunnen) geloven.
Men kan het bestaan van God niet rijmen met de ellende in de wereld. Waarom laat een almachtige God het lijden toe en doet Hij er niets aan, en hoe kan er een hel bestaan als God liefde is? Of: hoe kan God volkeren laten uitroeien en overspeligen laten stenigen? (50).
Soms is sprake van boosheid of zelfs haat ten opzichte van God, bijv. vanwege het persoonlijk verlies van een geliefde.
Wantrouwen, angst om misleid te worden, want stel je voor dat er misschien toch geen God is.
Men vindt het geloof in God bedreigend omdat het iets van de mens vraagt, omdat het persoonlijke consequenties kan hebben. Het vraagt om bekering, om verandering in je leven. Het vraagt ook om berouw, toegeven dat je fout zit, zondig bent. En dat zijn zaken die mensen maar moeilijk kunnen accepteren (21), omdat men geen verantwoording wil afleggen aan een hogere macht, want men wil zelf de baas over eigen leven zijn, de eigen autonomie koesteren/vasthouden. Er is dan sprake van onwil om in God te geloven.
Menselijke trots, hoogmoed en arrogantie: men meent God niet nodig te hebben.
Geloof in God wordt niet beschouwd als een objectieve waarheid waaraan wij ons moeten onderwerpen, maar slechts een kwestie van persoonlijke smaak, een subjectieve kwestie, dus van persoonlijke voorkeur in plaats van objectieve kennisaanspraken over de reële wereld (28) .
Men denkt (overigens ten onrechte) dat het christelijk geloof bekrompen is en dat de mens door geloof in God zijn vrije wil en persoonlijke verantwoordelijkheid verliest (7) en dat het geloof zou leiden tot determinisme (47). Kortom er kunnen allerlei misvattingen over het christelijk geloof bestaan.
Men wijst op allerlei sektarische groepen of op de zoveelste onjuiste voorspelling van het einde van de wereld.
Religie wordt een gevaarlijk waanidee geacht. “Daarom moeten we meer van de wetenschap verwachten” (22). Helaas heeft ook religie in de loop der eeuwen soms geleid tot machtsstructuren en extremisme en is het zo dat mensen in naam van religie verschrikkelijke dingen hebben gedaan. Dat atheïstische regimes (Stalin, Pol Pot, Noord-Korea) een veelvoud aan slachtoffers kennen, wordt weggelaten. Ook gaat men voorbij aan wat miljoenen gelovigen aan goeds hebben verricht (38).
Geloof zou een blind vertrouwen zijn, dit in tegenstelling tot een gezonde visie die door argumenten en ervaringen wordt ondersteund en bevestigd.
Men wil God niet geloven, maar kunnen begrijpen met het verstand, want men vertrouwt alleen het eigen verstand en wat wetenschappelijk ’bewezen’ is.
Men gelooft niet in het bestaan van God omdat er geen wetenschappelijke bewijs voor is. En het bovennatuurlijke wordt ontkend.
Een atheïst zegt, dat de wetenschap niet kan zeggen of God wel of niet bestaat, maar hij zegt desondanks dat hij zelf ervan overtuigd is dat God niet kan bestaan (15).
Er kunnen intellectuele barrières bestaan over de historische betrouwbaarheid van de Bijbel en schijnbare tegenstrijdigheden daarin, en over een vermeende strijdigheid tussen geloof en wetenschap.
We zullen ons in dit artikel alleen richten op intellectuele bezwaren tegen het geloof in God en het christelijk geloof.
Intellectuele argumenten
Bij het horen van de intellectuele bezwaren tegen het christelijk geloof moet altijd wel worden bedacht dat zogenaamde rationele argumenten tegen het geloof in God een dekmantel (een soort rookgordijn) kunnen zijn om niet in God te willen geloven, dus dat intellectuele bezwaren eigenlijk niet de grootste hindernis vormen. Ongelovigen willen niet overtuigd worden, bijv. omdat zij niet beoordeeld willen worden volgens morele standaarden of godsdienstige leerstellingen (17). De ander is dan alleen maar bezig om allerlei bedenkingen en vragen op te roepen met de bedoeling om een keuze voor Jezus te ontlopen (21). In dat geval is een gedachtenwisseling tussen een gelovige en een atheïst zinloos. Soms is zelfs sprake van drogredenen (bijv. cirkelredenering, op de persoon ‘spelen’, beroep doen op vermeend gezag, verzinsels) die door atheïsten worden aangevoerd (51).
Een legitieme vraag van een atheïst is welke bron wel of niet betrouwbaar is. Atheïsten gaan alleen uit van de waarneembare werkelijkheid (de empirie); zij denken puur rationeel, wetenschappelijk en materialistisch, waarbij het niet-waarneembare bovennatuurlijke ontkend wordt. Atheïsten menen dat alleen wat rationeel en wetenschappelijk is, betrouwbaar is. De atheïst Richard Dawkins heeft een diepe afkeer van het christelijk geloof omdat het ons zou leren om tevreden te zijn met bepaalde antwoorden, die eigenlijk geen antwoorden zijn (26,47). Hij is degene die geloof een blind vertrouwen noemt en zegt zelfs dat geloof een bron van het kwade is of zelfs een kwaadaardige ziekte of virus (47) omdat het geen verantwoording behoeft en geen argumenten verdraagt (39).
Volgens de bekende atheïst Herman Philipse kan een weldenkend mens, die zijn verstand goed gebruikt, niet in God geloven en zal atheïst worden, want atheïsme is een gevolgtrekking uit wetenschap (12,13) . Immers er zouden geen argumenten zijn voor het bestaan van God. Alleen wat door het verstand te vatten is, is waar, aldus Philipse. Deze hoogleraar filosofie aan de Universiteit van Utrecht kent geen enkele (wetenschappelijke) autoriteit toe aan Godsopenbaringen als bron van kennis over God (22,26). Hij vraagt zich af waarom christenen denken dat de Bijbel betrouwbaar is. Daarbij komt, zegt hij, dat allerlei godsdiensten die zich op deze openbaringen baseren, onderling tegenstrijdig zijn. “De Hindoes zeggen wat anders dan christenen en ik zie niet in waarom je het een wel zou geloven en het andere niet?”, aldus Philipse (9). Inderdaad is dat een probleem voor niet-gelovigen. Wat is waar en wat is niet waar? Maar je kunt pas onderscheid maken tussen waarheid en leugen als je je verdiept hebt in de diverse godsdiensten en deze oprecht hebt onderzocht en vergeleken en uiteindelijk hebt ontdekt welke de enige waarheid kan aangeven. De vele mensen die vanuit andere godsdiensten zijn overgegaan naar het christelijk geloof zijn aanwijzingen daarvoor (22).
Wat door atheïsten wordt toegejuicht, is dat door nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen en inzichten zoals bijv. in kosmologie, kwantumfysica, nanotechnologie, genetica, etc. meer verschijnselen in de natuur beter te verklaren zijn dan honderden jaren geleden en dat God (de ‘God van de gaten’) niet meer nodig lijkt en wegverklaard kan worden (26). Een recente ontwikkeling die het geloof in God kan ondermijnen, is de komst van de neurowetenschap, die de hersenen (het brein) en het bewustzijn bestudeert, en waarbij men stuit op vragen wat bewustzijn is en of dit wel of niet gebaseerd is op de hersenfunctie. Sommige neurologen zoals Swaab, Lamme en van Elk (29) stellen, dat los van het tastbare, materiële, niets kan bestaan. Dus dat zonder hersenen geen bewustzijn mogelijk is (‘ook al is nog steeds niet duidelijk hoe ons bewustzijn tot stand komt, want dat blijft een mysterie’)(29), dus dat er evenmin leven na de dood zou zijn, aldus deze atheïsten. Inmiddels wordt, en mijns inziens terecht, door andere neurowetenschappers de visie van o.a. Swaab als onjuist beschouwd (3,5).
Ook al zeggen atheïsten dat geloof in God niet betrouwbaar is, toch geven sommigen (in tegenstelling tot de hierboven genoemde Philipse) toe dat de wetenschap niet kan bepalen of God wel of niet bestaat (15).
Is wetenschap het einde van alle tegenspraak?
Wij zagen dat atheïsten alleen uitgaan van het waarneembare en stellen dat er geen wetenschappelijk bewijs is voor het bestaan van God en de juistheid van het christelijk geloof. Zij erkennen naast de empirie en ratio geen andere kenbronnen, want die zouden niet betrouwbaar zijn. “Kijk maar naar al die verschillende godsdiensten en zelfs binnen het christendom grote verschillen van inzicht” (9). Atheïsten geloven niet in een geestelijke wereld, dus ook niet in bijv. het paranormale. Maar ze kunnen ook niet bewijzen/aantonen dat het niet bestaat.
Uiteraard mogen we heel dankbaar zijn voor wat wetenschap (het eerlijk en systematische onderzoeken van de werkelijkheid met het verstand, dat God aan de mens gegeven heeft) aan informatie en verklaringen heeft opgeleverd. Denk aan bijv. de medische wetenschap en de ontwikkeling van de techniek. Maar ondanks alle grote verdiensten en voordelen heeft wetenschap grote beperkingen. Zo is de vraag of wetenschap altijd betrouwbaar is. Wetenschap wordt bedreven door feilbare mensen, en zij kunnen uit bijv. bepaalde correlaties verkeerde conclusies trekken. Wetenschappers zijn ook niet altijd objectief, want zij kunnen door hun eigen wereldbeeld beïnvloed worden.
Wetenschap is gebaseerd op aannames, axioma’s, bijv. de doctrine van materialisme. En dat is nog geen bewijs (25). Wetenschap geeft niet altijd zekerheid en kan niets bewijzen, maar hooguit een hypothese onderbouwen (12,13) of falsificeren. Theorieën kunnen op elk moment verworpen worden met nieuwe wetenschappelijke ‘bewijzen’. Dus wetenschap is helemaal niet ‘definitief’, maar juist altijd ‘voorlopig’. Een wetenschapper kan alleen ‘bewijzen’ (aanwijzingen) verzamelen voor een bepaalde theorie. Je kunt dus eigenlijk alleen bewijzen dat een theorie niet klopt (falsificatie). Voor de rest kun je alleen maar spreken van een waarschijnlijkheid: een kans dat de theorie klopt (11).
Resultaten van bepaalde wetenschapsgebieden zoals bijv. natuurkunde, astronomie, geologie, geografie, meteorologie, scheikunde, archeologie, biologie, botanie, organische scheikunde en genetica zijn wel betrouwbaar totdat het tegendeel blijkt. Maar resultaten van vakgebieden zoals psychologie, sociologie, criminologie, filosofie, sociale wetenschappen en gedragskunde zijn minder zeker. En in disciplines zoals ESP (Extra Sensory Perception) ofwel buitenzintuiglijke waarnemingen, parapsychologie, metafysica, occulte wetenschappen, theologie, astrologie is de wetenschap onbetrouwbaar of onvermogend (25), eenvoudig omdat het zich buiten de wetenschappelijk kaders bevindt.
De wetenschap kan geen antwoorden geven op vragen over bijv. moraal, ethiek (wat is juist en fout, wat is goed en slecht?) en het bovennatuurlijke, zaken van persoonlijk geloof en spiritualiteit (25). Wetenschappelijke kennis is zeer beperkt als het gaat om existentiële vragen. Wetenschap kan geen antwoord geven op vragen over de zin en het doel van het leven.
Denk ook aan geest en bewustzijn (25). Interessant is wat de neuroloog Arie Bos schrijft: “Het college dat mijn studenten neurofilosofie altijd het meest fascineert (en dat ze tegelijkertijd het meest haten omdat we er niet uit komen) gaat over de vraag: hebben we een geest? En, zo ja, hoe verhoudt zich die tot het lichaam (inclusief het brein)?”… Door vele wetenschappelijke bevindingen in een groter perspectief te plaatsen, maakt Bos overtuigend duidelijk dat het materialistische wereldbeeld achterhaald en onhoudbaar is (3,4). Voor Bos is duidelijk dat de hersenen het bewustzijn niet produceren, maar eerder andersom: ons bewustzijn – ons leren, adapteren en ervaren – vormt de hersenen die wel een belangrijke rol spelen maar soms niet eens noodzakelijk zijn voor bewustzijn (4). Een andere neurowetenschapper, Jeroen Geurts, zegt dat we de geest nog steeds niet hebben gevonden (19). En we hebben ook het bewustzijn niet in het brein kunnen vinden (19). En “Waar de geest van gemaakt is, is net zo moeilijk als zeggen waar bewustzijn van gemaakt is. Het is de geestelijke dimensie waar in de natuurwetenschappen al heel lang geen plaats voor is” (3,4) terwijl christenen juist mogen leren te gaan leven onder leiding van. de Heilige Geest van God.
Het is overigens interessant om te zien hoeveel wetenschappers hun eigen beperkingen vergeten. Zo verschijnen er artikelen of boeken waarin onder het mom van wetenschap wordt ‘bewezen’ dat er geen God bestaat. Maar omdat ‘God’ een bovennatuurlijk verschijnsel is, kunnen er geen bewijzen ten aanzien van het bestaan of niet bestaan ervan worden gegeven (25). God is geen onderwerp van wetenschap omdat God geen wetenschappelijk toetsbaar fenomeen is (12,13). De wetenschap kan dus helemaal niet aantonen of bewijzen dat God niet bestaat. Ook de evolutietheorie kan God niet bevestigen of ontkennen (15). Er zijn waarheden die door niemand ooit kunnen worden bewezen. We moeten simpelweg accepteren dat we niet alles kunnen weten en niet alles verklaarbaar is (25).
Wat zien atheïsten over het hoofd?
Wetenschap kan dus niet alle vragen beantwoorden, zeker niet vragen over de zin van het bestaan, mede omdat zij slechts uitgaat van wat materieel, zichtbaar en te beredeneren is. En er wordt vaak een oneigenlijke tegenstelling gemaakt tussen de rede en openbaring. Kennelijk is er ook sprake van een geest, maar de wetenschap weet er geen raad mee. De vragen of God bestaat en of er een bovennatuurlijke werkelijkheid bestaat, zijn niet door atheïsten te beantwoorden.
Maar zijn er misschien toch werkelijkheden die niet zichtbaar of niet meetbaar zijn en wellicht meer dimensies hebben, en die ons verstand te boven gaan? En zijn er niet meer kenbronnen zoals bijv. ervaring, intuïtie, getuigenissen, openbaring, etc.? Welke bronnen kunnen ons verder helpen? Matzken noemt enkele kenbronnen van seculier/humanistisch (materie, objectieve waarneming), bijbels (Gods openbaring door de schepping en de Bijbel) en gnostisch denken (gnosis, zelfrealisatie) (27).
Als het gaat over bovennatuurlijke en geloofszaken, zouden we moeten gaan kijken naar de ‘heilige’ boeken van de verschillende religies. De legitieme vraag van een niet-gelovige is welke godsdienst dan de ware is. Als iemand echt eerlijk zoekt, zal hij ontdekken dat er maar één godsdienst is die uniek is, nl. het christelijk geloof. Het zou een apart artikel vergen om dit toe te lichten, maar ik ga er met vaste overtuiging van uit (een atheïst mag dit een te toetsen hypothese noemen, die overigens in eeuwigheid niet zal worden gefalsificeerd), dat de Bijbel een betrouwbaar boek is, dat aangeeft Wie God is en wat Zijn bedoeling is met de schepping en waarom Hij Zijn Zoon Jezus Christus heeft gezonden (dat is het unieke van het christelijk geloof) om ons te verlossen van de zondeschuld die scheiding maakte tussen God en mens. En de Bijbel is ook het Boek dat inzicht geeft in wat er in de geestelijke wereld zich afspeelt en wat van groot belang is voor het begrijpen van de werkelijkheid waarin wij leven. Wat atheïsten nu over het hoofd zien, is deze belangrijkste bron van kennis, die uiteindelijk de grootst mogelijke existentiële zekerheid biedt, meer dan welke wetenschap ooit zou kunnen.
God bestaat
De apostel Paulus noemt drie bronnen waaruit we God kunnen kennen. Allereerst: de schepping [de macro- en microkosmos] draagt sporen van God. Of, om de woorden van Paulus te gebruiken: “Zijn onzichtbare eigenschappen, eeuwige macht en goddelijkheid, zijn zichtbaar in de schepping” (Rom. 1:20). Paulus’ tweede argument voor het bestaan van God is ons morele geweten. Dat geweten duidt op het bestaan van (een rechtvaardige) God. De derde bron is de geschreven openbaring, de Bijbel. Denk bijv. aan vervulde bijbelse profetieën (37,39).
Het bestaan van God kunnen we niet ‘bewijzen’, maar wel zijn er redelijke argumenten voor het geloof in het bestaan van God aan te dragen. Paas en Peels noemen in hun boek God bewijzen (31) vele argumenten voor het bestaan van God. We hebben een redelijke godsdienst. God is een immaterieel zelfbewust [opper]Wezen [subject, Persoon], een superintelligente persoonlijkheid Die kennis, een wil en een karakter heeft, en Die de werkelijkheid, de kosmos, en alles wat leeft, heeft voortgebracht (33). Emanuel Rutten noemt in zijn dissertatie (34) de volgende drie argumenten: a. het kosmologisch argument: alles moet een oorzaak hebben die staat boven de tijd en ruimte en materie. God lijkt de beste optie ter verklaring, b. het ‘fine tuning’ argument: als in de natuurkunde bepaalde constanten iets zouden veranderen, dan zou er geen leven op aarde kunnen bestaan en zou er geen stabiel heelal zijn, c. een zgn. modaal epistemisch (= betrekking hebbend op kennis) argument, bestaande uit twee premissen (aannamen dat iets waar is) (10) waaruit noodzakelijk volgt dat God bestaat. Ook kan nog het teleologische (zingevings-) argument genoemd worden (50).
Een ander argument voor het (geloof in het) bestaan van God is het feit, dat de enige volmaakte en zondeloze mens Jezus Christus (die dus niet werd gehinderd door de last van en verblinding door de zonde) God als Zijn Vader aansprak (!) en God heeft doen kennen (Joh. 1:18). God heeft Zijn hart en karakter geopenbaard in Zijn Zoon.
Een bekende vraag waarmee vele mensen kunnen worstelen, is hoe we ons God moeten voorstellen. God is geest en men kan zich daarvan geen voorstelling maken. In die zin is God voor de mens onzichtbaar en een niet te vatten mysterie (net zoals het gehele leven een groot mysterie is). En dat is een kwelling voor de mens die alles wil verklaren en liefst ook God wil wegredeneren.
Met je verstand kan je God nooit begrijpen en leren kennen. Het kan alleen met onze geest, door geloof! (22). Jezus zegt: Wie Mij gezien heeft, heeft de Vader gezien (Joh. 14:9). Uiteraard niet in de mensvorm maar in Zijn wezen. We mogen God zien en aanspreken als onze hemelse Vader, die we hebben leren kennen door persoonlijk geloof in Jezus Christus als onze Verlosser. Bij geloof gaat het erom dat je je durft toe te vertrouwen aan een Hoger Wezen, nl. God. Een God, die voor ons een Vader wil zijn, die ons verstand verre te boven gaat! Daarom is het beter om het mysterie te aanvaarden en God als Schepper te erkennen en te leren kennen (want dat is het doel van ons eeuwig leven).
De geestelijke wereld
De mens is een geest-ziel-lichaam wezen, dat zowel een lichaam heeft, dat zichtbaar is, als een ziel en geest (de innerlijke mens) die niet zichtbaar zijn. Sommige wetenschappers erkennen dat er een geestelijke dimensie is, ook al kunnen zij, zoals eerder vermeld, de geest en het bewustzijn niet in het brein vinden (19) en niet weten waar de geest en het bewustzijn van gemaakt zijn.
Maar de geestelijke wereld is heel reëel, zoals blijkt uit allerlei bovennatuurlijke verschijnselen, waarover de wetenschap niets kan zeggen. Het voordeel van het kennen van de Bijbel en God is dat het zicht geeft op wat er zich in de geestelijke wereld afspeelt (bronnen van goed en kwaad), waardoor we kunnen duiden, wat er in ons leven en in onze maatschappij aan de hand is. Zo kan men eenvoudig verklaren waarom in het Bijbelboek Genesis gesproken wordt over mensen die honderden jaren (zelf 969 jaar) oud werden, hetgeen door een atheïst (15) ten onrechte als onmogelijk wordt beschouwd. En ook geeft de Bijbel aan wat er in de toekomst gaat gebeuren met de mensheid. Dus de Bijbel heeft naast een heilsverkondigende waarde zowel een verklarende als ook een voorspellende waarde, ook al zal een atheïst dat vanuit zijn (te beperkte) denkkader verwerpen.
Bovennatuurlijke wonderen zijn voor atheïsten onverteerbaar: verwerpelijke fantasievolle opvullingen voor moeilijke vragen. In natuurlijke zin zijn de wonderen, die Jezus deed, niet te verklaren, maar wel in geestelijke, bovennatuurlijke zin. Immers in de geestelijke wereld/werkelijkheid zijn krachten (engelen en demonen) en wetmatigheden aanwezig die we niet en nooit met ons natuurlijke verstand kunnen leren kennen, maar alleen door geloof, een actie van onze geest waarbij we ons toevertrouwen aan God, overigens zonder ons verstand uit te schakelen, want geloof en rede zijn niet strijdig met elkaar. Geloof overstijgt wat met de rede vatbaar is. Ook God kunnen we nooit met ons verstand leren kennen, maar alleen door geloof met onze geest, ook al worden wij opgeroepen Hem lief te hebben met ons verstand, dat wil zeggen, dat we ervaren dat het redelijk is om Hem lief te hebben. “Jezus antwoordde: ‘Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand” (Matt. 22:37; zie ook Mark. 12:30).
Is geloof onredelijk?
Nadenken en willen verklaren is op zich niet verkeerd, maar het gevaar is dat er alleen accent wordt gelegd op verstand, op logisch redeneren, en dat andere bronnen zoals openbaring etc. worden vergeten of zelfs ontkend. We hoeven niet alles te verklaren. En zou een Opperwezen, een Supergenie die alles gemaakt heeft en dus ook alle wetmatigheden, die geleidelijk door mensen hooguit ontdekt worden, en dat alles veel beter weet dan wij als beperkte mensen, ook niet bepaalde waarheden kunnen openbaren, die wij op Zijn Woord mogen geloven?
Ook al mogen we ons verstand gebruiken, het gaat er helemaal niet om dat de mens zou kunnen bewijzen dat God wel of niet bestaat. God stelt eenvoudig dat als mensen Hem met hun ganse hart zoeken, Hij Zich door hen zal laten vinden (1 Kron. 28:9; Jer. 29:13). En God vraagt er dus niet om dat we Hem zouden kunnen bewijzen maar dat we Hem geloven (22) zoals Hij Zich in Jezus Christus en de Bijbel openbaart. Het gaat erom het mysterie te aanvaarden en ondanks vragen toch Zijn Woord te geloven. Geloof is niet onlogisch of irrationeel, maar bovenrationeel (50), het gaat het verstand te boven. Ook al is en blijft het zo, dat geopenbaarde kennis de verstandelijke kennis te boven gaat, toch mag de mens met zijn verstand de schepping en het heilsplan van God zoals dat in het evangelie tot ons komt, proberen te begrijpen onder leiding van de Heilige Geest, en ook zo in staat zijn God de eer te kunnen geven (21).
We mogen/kunnen/moeten geloven dat God bestaat. Dus begrijpen met het verstand, ook wanneer dat mogelijk zou zijn, is zelfs niet genoeg. Het is door het geloof dat de Heilige Geest ons God(s aanwezigheid) zal doen beleven. Geloven wijst op vertrouwen, dus op afhankelijkheid. Het geloof vraagt dus moed, om niet te zeggen: lef (immers je ziet God niet, je moet maar geloven dat Hij bestaat en een beloner is van wie Hem ernstig zoeken [Hebr. 11:6]), en het vraagt een wilsbeslissing, een keuze. Wil je meer op eigen waarnemingsvermogen vertrouwen (en eigenlijk denken dat je het beter weet dan God) of vertrouwen op God? In wezen gaat het om de stap niet in het duister, maar in het licht te durven zetten en om de vraag: willen we zèlf god zijn of willen we God God laten zijn? (22).
Een argument van atheïsten is dat men uiteindelijk alles zonder God kan verklaren. Ik betwijfel dat omdat je bijv. de eeuwigheid en het bestaan ervan nooit kunt verklaren. En zelfs indien men alles zou kunnen verklaren, dan is men er nog niet, want dan heb je nog steeds niet God in je. God(s Geest) in je kan je alleen ontvangen en beleven door geloof in Hem en het verlossingswerk van Jezus Christus aan het kruis en een diep besef van totale afhankelijkheid aan God (22). Daarom is de opvatting van de atheïst Philipse niet terecht dat als je beter nadenkt, je atheïst zou moeten worden. Immers christenen denken ook na, hanteren een ander referentiekader en baseren zich in het vertrouwen op God en op de meest betrouwbare bron wat zingeving betreft, nl. de Bijbel.
Gevolgen van een leven door geloof
We hebben gezien dat wetenschap veel voordelen voor de natuurlijke wereld heeft geboden (ook al is het helaas zo dat sommige uitvindingen ten kwade [kunnen] worden gebruikt). Maar voor het geestelijke en morele leven en de zingeving van het bestaan heeft het geen antwoorden.
Jan Pool schrijft in zijn boek Autoriteit (32) onder meer het volgende: “De zichtbare wereld kunnen we waarnemen met onze zintuigen en [deels] doorgronden met ons verstand. De onzichtbare, geestelijke wereld, kunnen we alleen waarnemen door het geloof (i.c. het geloof in de God van de Bijbel). Geloof is het fundament van het christelijke leven. Geloof brengt God in beweging, Hij reageert op geloof. Zonder geloof kunnen we niets van God ontvangen. Geloof is de sleutel voor de toegang tot de geestelijke wereld, voor elke zegening, elke belofte van God”.
Een leven uit geloof blijkt heel veel goeds op te leveren. In bepaalde tv-programma’s zoals bijv. Treasures, De Verandering, Op zoek naar een wonder, Op zoek naar bevrijding etc. horen we van mensen die door geloof in Jezus Christus zijn genezen en bevrijd uit situaties van criminaliteit, drugs- en drankverslaving etc.. Bevrijdingen, die niet door hulp van psychologen en psychiaters, hoe nuttig die hulp ook kan zijn, konden plaatsvinden. Daarnaast ervaren Geestvervulde christenen steeds meer blijdschap door hun geloofsrelatie met Jezus Christus en God door de Heilige Geest. En dat niet alleen, ze ervaren een diepe zekerheid van de zin van hun leven als ze dat aan Jezus hebben overgegeven. Zij ervaren een geloofszekerheid. Hebreeën 11:1 zegt: “Het geloof nu is de zekerheid [de grondslag, het fundament] der dingen, die men hoopt, en het bewijs der dingen, die men niet ziet”.
En niet alleen voor dit leven hier op aarde geeft het geloof vreugde, maar ook uitzicht op en zekerheid van een eeuwig leven in volmaakte heerlijkheid. Christenen zullen inzien wat zij mogen verwachten, en begrijpen hoe rijk en groot de erfenis is die God zal verdelen onder wie Hem toebehoren, en hoe alles overtreffend Zijn macht is in ons die geloven (Ef. 1: 18 en 19).
Slotopmerkingen en conclusies
Als men kijkt naar het geheel van de schepping, dan moet er zin zijn (ook al is dat niet in zijn totaal logisch te beredeneren), en die zin heeft te maken met God, de Schepper en Zingever. Een consequent atheïstisch materialistisch wereldbeeld wat van toevalligheden aan elkaar hangt, kan geen algemene zin van het bestaan opleveren. En als er geen leven na de dood is en alles vervlogen is, wat is dan de zin van dit leven? (15). Dan is de keuze tussen atheïsme en geloof niet zo moeilijk, want atheïsme is zowel wetenschappelijk als existentieel uiterst onbevredigend omdat het geen bevredigend antwoord geeft op vragen over de zin van het bestaan, aldus professor Cees Dekker (13).
Als mensen het bestaan van God gaan ontkennen, dan ontstaat er materialisme, leegte, degradatie van mensen tot dingen, totale zinloosheid. Zonder God zou alles domme willekeur zijn. Bovendien, zonder God is er geen fundament voor de moraal. Er zouden dan ook geen absolute morele waarden, en dus ook geen normen bestaan, en zou men niet kunnen zeggen of het wat uitmaakt of mensen lijden of niet. En dan zou er ook geen onderscheid te maken zijn tussen goed en kwaad, tussen schuld en onschuld (22). Wie uitgaat van een wereld zonder God, krijgt een goddeloze wereld (6) waarin het kwaad welig kan tieren en waardoor mensen nog meer in de ellende zullen komen en nog meer zullen lijden.
Wetenschap geeft uiteindelijk geen zekerheid, ook niet over zingeving. Vaak zegt Philipse dat iets hoogst (on)waarschijnlijk is, maar dat geeft geen 100 % zekerheid. Geloof geeft wél zekerheid. Er is een lied dat zegt: Zalig hij die durft geloven, ook wanneer het oog niet ziet (Opwekkingsbundel nr. 377). De toekomst zal uitwijzen en bewijzen of de atheïst of christen gelijk heeft. Voor de ware christen is het antwoord duidelijk.
Het doel en de zin van ons leven is het (leren) kennen van God en ons in Hem te verblijden. Wat triest dus als iemand niet eens in het bestaan van God gelooft. Als iemand (zoals de atheïst doet) het bestaan van God ontkent, mist hij of zij het (eeuwige) doel van zijn of haar leven. In Joh. 17:3 lezen we: “Dit nu is het eeuwige leven, dat zij U kennen, de enige waarachtige God, èn Jezus Christus, die Gij gezonden hebt” (22). Daarom is het dwaas om te menen dat er geen God is (Ps. 14:1; 53:1).
Wat een immens groot contrast tussen atheïsten die menen, dat er na de dood niets meer is enerzijds en anderzijds christenen die weten dat zij naar de volmaaktheid zullen groeien en in eeuwigheid zich mogen verheugen met een onuitsprekelijke en verheerlijkte vreugde in God en Jezus Christus (1 Petrus 1:8). Degenen die in Jezus geloven, mogen opgroeien tot zonen Gods die openbaar mogen worden en waarop de schepping met reikhalzend verlangen wacht (Rom. 8:19) en die in Jezus’ Naam de schepping mogen bevrijden van het kwaad, en mee mogen bouwen aan de komst van het Koninkrijk van God op deze aarde.
Met alle respect voor de atheïst als medemens, toch kunnen we concluderen dat atheïsme onzinnig is, omdat het onzin(nig) is om te beweren dat God niet bestaat terwijl Hij wel bestaat! (ook al kunnen we ons Hem niet voorstellen omdat het ons beperkte verstand en begrip te boven gaat). Als we bedenken dat het kennen en het aanbidden van God de zin van ons bestaan en zelfs eeuwig bestaan is, dan blijkt wel de onzinnigheid van het ontkennen van het bestaan van God (22). En het atheïsme is voorts ook zinloos omdat het leidt tot een leven zonder God dat geen wezenlijke zin heeft. Ook pogingen van atheïsten om christenen het atheïsme aan te praten, zijn zinloos, omdat ware gelovigen wel beter weten.
De grote fout die atheïsten helaas maken, is dat zij zich alleen baseren op wetenschappelijk ‘bewezen’ feiten, maar helaas niet op die informatie die werkelijk antwoord geeft op de vragen over de zin van het leven, en die de weg wijzen tot een eeuwig leven in volmaakte heerlijkheid en gelukzaligheid. Afwijzen van Godsopenbaring is uiterst kortzichtig en desastreus. Christenen hoeven zich dus niet dom of minderwaardig te voelen. Integendeel, zij hebben de waarheid leren kennen, die voor atheïsten helaas nog steeds verborgen is. Daarom mogen wij de hoop uitspreken dat atheïsten de moed zullen hebben zich niet alleen te baseren op wetenschap, maar ook op het Woord van God, de Bijbel.
God geeft in Jezus Christus een vrede en blijdschap die alle verstand te boven gaat! (Fil. 4:7: “En de vrede Gods, die alle verstand te boven gaat, zal uw harten en uw gedachten behoeden in Christus Jezus”). Wat anderen ook zeggen, houd vast aan het kostbare, allerheiligst geloof (2 Petr. 1:1 en Judas 1:20).
Drs. Piet Guijt
Februari 2018
Overgenomen uit Promise Magazine 2018-2
Literatuurlijst
1. Rik Bokelman, Andries Knevel: “Geloof en wetenschap rijmen valt niet mee”. Christelijk Informatie Platform (CIP), 2 januari 2017
2. Gwendolyn Bolderink, Arie Bos: ‘Wij zijn baas in eigen brein’. Bron: Login noodzakelijk
3. Arie Bos, Mijn brein denkt niet, ik wel. Uitgeverij Christofoor, Zeist, 2014. Bron:
https://www.christofoor.nl/boek/9789060387368/mijn-brein-denkt-niet-ik-wel
4. Recensies over ‘Mijn brein denkt niet, ik wel’. Bron: https://www.vrijeschoolbeweging.nl/achtergrond/mijn-brein-denkt-niet-ik-wel-recensies-van-het-boek-door-arie-bos-de-vrije-geest/
5. Arie Bos, Mijn brein denkt niet. Ik wel! Lezing aan de TU in Delft. Bron: https://www.youtube.com/watch?v=-m24Vhztd88
6. Charles van den Broek, Atheïsten missen fatsoen en innerlijke beschaving. Bron: http://www.opiniestukken.nl/opiniestukken/artikel/395/Athe-sten-missen-fatsoen-en-innerlijke-beschaving
7. Hugo de Bruijne, Zonde? Zonde is verspilling. Nederlands Dagblad, 25 november 2017
8. Gerald Bruins, Afdalen in de twijfels van mensen. Nederlands Dagblad, 30 december 2017
9. Debat tussen Herman Philipse en Henk Jochemsen. Geloofstoerusting.nl. Bron: https://www.youtube.com/watch?v=nTRUOGhUDNI
10. De eerste premisse is dat alles wat mogelijk waar is ook kenbaar is. De tweede premisse is dat het onmogelijk is om te weten dat God niet bestaat. Alle kenbronnen falen. Uit beide premissen volgt dat God noodzakelijk bestaat. Want zou Hij niet bestaan, dan zou dat mogelijk zijn en kenbaar, maar het was niet kenbaar. Dus logisch volgt hieruit dat God bestaat. Stel dat iemand zegt: Maar je kunt toch ook niet weten dat God wel bestaat? Dat kan je wel. Want het is mogelijk dat als God bestaat, God Zelf het weet, en dat is niet onmogelijk. Het is dus mogelijk te weten dat God bestaat.
11. De mythe van ‘wetenschappelijk bewijs’: waarom de wetenschap niet goed begrepen wordt. Bron: http://inzichtvooruitzicht.blogspot.nl/2013/08/waarom-de-wetenschap-niet-goed-wordt.html
12. Cees Dekker, Wetenschap en Geloof. Deel 1. Bron: https://www.youtube.com/watch?v=Z5BuXMyVw8I
13. Cees Dekker, Wetenschap en Geloof. Deel 2. Bron: https://www.youtube.com/watch?v=g5S2JCBnSU4
14. Dit argument kun je echter ook omdraaien: atheïsten zijn mensen die voor de werkelijkheid van Gods bestaan weglopen. ‘God bestaat niet’ is een waanidee dat hen bevrijdt van het feit dat je verantwoording hebt af te leggen tegenover God (38).
15. Geleerden en geloven – Cees Dekker en Jelle Reumer over wetenschap en religie. Bron: https://www.youtube.com/watch?v=H3uwbkyF6tc
16. Gerard Feller, Kunstmatige Intelligentie (A.I.), vloek of zegen? Promise Magazine, april 2016. Bron: https://stichting-promise.nl/virtualiteit-en-occultisme/kunstmatige-intelligentie-vloek-of-zegen.htm
17. F. Geisler en N.L.Turek, Ik heb te weinig geloof om een atheïst te zijn. Ark Boeken, Amsterdam, 2006
18. Geloof jij het? (Forumdiscussie over het belang van evolutietheorie en scheppingsmodel voor het onderwijs). Bron: https://www.youtube.com/watch?v=AGk8bLHkvwM
19. Jeroen Geurts: Waar in je brein zit je bewustzijn? (5) Waar zit onze geest? Wat is onze geest? Lezing aan de Universiteit van Nederland. Bron: https://www.youtube.com/watch?v=qTex66pSFoo
20. Hendriëlle de Groot, Een keiharde atheïst is toch heel anders dan een agnost. (Gesprek met Maarten van Gestel van De Brug in Eindhoven). Bron: CIP, 6 februari 2018
21. Piet Guijt, Christelijke Apologetiek. Promise Magazine, oktober 2006
22. Piet Guijt, Waarom atheïsten het doel missen, Promise Magazine, januari 2015
23. Ben Hobrink, Moderne wetenschap in de Bijbel. Uitgeverij Gideon, februari 2010. Zie ook de film over dit boek op de site van New Faith Network. Bron: https://cip.nl/66516-film-moderne-wetenschap-in-de-bijbel-in-premiere
24. Wim Houtman, Liberalisme is vijand van diversiteit geworden. Nederlands Dagblad, 30 december 2017
25. Infonu.nl, De grenzen van de wetenschap. Bron: https://wetenschap.infonu.nl/onderzoek/65073-de-grenzen-van-de-wetenschap.html
26. Tim Kraaijvanger, Atheïsme: een heelal zonder God. Bron: https://www.scientias.nl/atheisme-een-heelal-zonder-god/
27. R.H. (Rob) Matzken, Neurolinguistisch programmeren in bijbels perspectief. Amersfoortse studies nummer 21. Uitgeverij Groen Leiden, 1996 ISBN 90-5030-649-7
28. Sean McDowell, Apologetiek voor een nieuwe generatie. Promise juli 2012
29.Remco van Mulligen, Michiel van Elk: ‘Ik voel me wel eens een brein op pootjes’. Nederlands Dagblad, 24 november 2017
30. Remco van Mulligen, Bijbel inspireert zelfs atheïsten nog. Nederlands Dagblad, 7 februari 2018
31. Stefan Paas en Rik Peels. God bewijzen. Argumenten voor en tegen geloven. Uitgeverij Balans, oktober 2013
32. Jan Pool, Autoriteit. Wandelen in Gods kracht. Uitgeverij Arrowz, 2017
33. Rotterdamse Debatnacht: Bestaat God? Debat tussen de filosofen Emanuel Rutten en Bas Haring op zaterdag 21 december 2013. Bron: https://www.youtube.com/watch?v=kTMiTjhrY2Q
34. G.J.E. [Emanuel] Rutten, A Critical Assessment of Contemporary Cosmological Arguments: Towards a Renewed Case for Theism”, Dissertatie aan de Universiteit van Amsterdam, 2012
35. Emanuel Rutten, Het kosmologisch argument. Bron: http://www.gjerutten.nl/Kosmologischargument_ERutten.pdf
36. Gert-Jan Segers, Als ik word uitgenodigd, ligt de bewijslast altijd bij mij: hoe weet je dat er een God is? Column in Nederlands Dagblad, 5 december 2017
37. Jeffrey Schipper, Atheïsme is resultaat van hardnekkige ongehoorzaamheid. Christelijk lnformatie Platform (CIP), 19 maart 2010. Bron: https://cip.nl/15130-atheisme-is-resultaat-van-hardnekkige-ongehoorzaamheid
38. Nynke Sikkema-Holwerda, In debat met de nieuwe atheïsten (1), Kerkblad voor het Noorden, 2 november 2013. Bron: http://kerkbladvoorhetnoorden.nl/index.php/2032-in-debat-met-de-nieuwe-atheisten-1
39. Nynke Sikkema-Holwerda, In debat met de nieuwe atheïsten (2), Kerkblad voor het Noorden, 9 november 2013. Bron: http://www.kerkbladvoorhetnoorden.nl/index.php/2039-in-debat-met-de-nieuwe-atheisten-2
40. Marjolein Stip, Aardse logica op de universiteit. Nederlands Dagblad, 13 december 2017 Bron: https://www.nd.nl/nieuws/opinie/klopt-religie-is-taboe-op-de-leidse-universiteit.2876546.lynkx
41. Dan Story, De tien geboden van de apologetiek. Promise, juli 2015
42. Anne Vader, Zo kun je in gesprek gaan met niet-geïnteresseerde ongelovigen. Christelijk Informatie Platform, 9 december 2017. Bron: https://cip.nl/53489-willem-maarten-dekker-in-gesprek-met-nietgeinteresseerde-ongelovigen
43. Jart Voortman. Open geloven. Een verantwoording van het christelijk geloof. Uitgeverij Kok, Utrecht, 2015
44. Waar heeft zelfs de wetenschap geen verklaring voor? (4/5). Bron: https://www.youtube.com/watch?v=JUisbnUZ9kM
45. Wetenschap en geloof?, serie van 4 TV-uitzendingen met wetenschappers over religie.
Deel 1 https://www.youtube.com/watch?v=UzUva5MVIn4;
Deel 2 https://www.youtube.com/watch?v=eWzK9PAofC0;
Deel 3 https://www.youtube.com/watch?v=b9q2s5z3LlY;
Deel 4 https://www.youtube.com/watch?v=leNUvJzBB0o
46. Klaas van der Zwaag, Jongeren snakken naar antwoorden op atheïsten”. Nederlands Dagblad, 21 maart 2014. Bron: https://www.rd.nl/kerk-religie/jongeren-snakken-naar-antwoorden-op-atheïsten-1.378921
47. Willem Bouwman, Het atheïsme gesloopt. Nederlands Dagblad, 15 mei 2009 (naar aanleiding van het boek Het christendom is zo gek nog niet van Dinesh D’Szouza)
48. Paul Cliteur, Atheïsme: enkele stellingen. Ellips, maart 2005, pp. 2 t/m 6
49. Jan Hoek, De ommekeer van een overtuigd atheïst. Nederlands Dagblad, 20 februari 2009
50. Maurice Hoogendoorn, Atheïsme 2.0 daagt niet uit. Nederlands Dagblad, 5 juli 2013
51. Willem Ouweneel, Het (a)theïsmedebat met Paul Cliteur, Ellips, maart 2005, pp. 7 t/m 9
52. Willem Ouweneel, Bekende atheïstische drogredenen. Ellips, november 2004, pp. 15 en 16
53. Dick Schinkelshoek, Waarom ik christen ben. Nederlands Dagblad, 6 november 2009
