Veel christenen vatten het Bijbelboek Daniël op als behorende tot de belangrijkste boeken over de Eindtijd. Marius Nel heeft dit boek becommentarieerd in het kader van de serie ‘De prediking van het Oude Testament (OT)’. Hoe deed hij dat?
Daniël werd samen met andere leden van Israëls hoogste klasse in 604 v.Chr. naar Babylonië afgevoerd bij de eerste bezetting van het koninkrijk Judah door Nebukadnezar.
Daar werd Daniël van Godswege deel van de hoogste koninklijke beambten. In die positie gebruikte God hem om Israël te tonen dat Hij Israël nabij was.
Boekanalyse
Nel is onderzoekshoogleraar aan de faculteit Godgeleerdheid van de North-West University (Zuid-Afrika). Hij leidt sinds 2016 een leerstool (neo-)Pentecostalisme en heeft zich gespecialiseerd in Bijbelse apocalyptiek.
Voorin het boek staat een afkortingenlijst en een voorwoord. Daarna volgt een inleiding. Nel verdeelt de hoofdstukken van Daniël in twee delen: deel 1 Verhalen (H1-6) en deel 2 Visioenen (H7-12). De meeste aandacht gaat uit naar H1-3.
Eindnoten geven hoofdzakelijk broninformatie, maar ook diepte-informatie. Het boek sluit af met een lijst van geraadpleegde literatuur. De serie Prediking van het OT sluit elk hoofdstuk van Daniël af met een pastorale bespiegeling over wat het ontdekte voor vandaag kan betekenen.
Boodschap van Daniël
Volgens Nel gaat het boek Daniël over de crisis die ontstaat als loyaliteit van gelovigen aan God door vreemde overheersers wordt opgevat als opstandigheid. Het gevolg is dat de gelovigen door hen worden onderdrukt en de overheersers hun heidense godsdienst culturele overtuigingen aan hen opleggen.
De boodschap die Daniël biedt is dat God de wereld onder controle heeft. Deze bemoediging wordt uitgedrukt in apocalyptische taal. Deze taal is mystieke literatuur over het optreden van God in het heden en eventueel ook in de toekomst. Apocalyptische taal is volgens hem niet letterlijk bedoeld.
Evaluatie
Dit is een toegankelijk en interessant commentaar op het Bijbelboek Daniël, maar wel wetenschappelijk met diens eigenaardigheden, zoals wetenschap ‘boven’ de Bijbel plaatsen.
Nel heeft zich vastgebeten in de wetenschappelijke interpretatie dat het boek in c.165 v.Chr. is samengesteld door antihellenisten (Joden die zich toen tegen Griekse invloed verzette). Het zou dan ter bemoediging bedoeld zijn voor de Makkabeeënopstand (169-161). Dat zou verklaren dat dit Bijbelboek is geschreven in het laat-Hebreeuws en gedeeltelijk in het laat-Aramees (3de-2e eeuw v.Chr.).
De naam van de legendarische Daniël zou aan het boek verbonden zijn om het meerwaarde te geven. Volgens Nel bestaat het grotendeels uit een samenraapsel van oudere, mondelinge hof verhalen. Geen Bijbelse profetie. Dezelfde classificatie als in het Jodendom (Historisch geschrift).
Nel noemt soms andere interpretaties, maar zijn Makkabeeën-interpretatie blijft de hoofdtoon in zijn commentaar. Ook wanneer het duidelijk niet past. Hij doet het mijns inziens te makkelijk af als een van de eigenschappen van apocalyptische literatuur.
Nel gebruikt soms moeilijke woorden en onvertaalde teksten in buitenlandse talen. Het is opmerkelijk dat een zoekregister ontbreekt. Dit boek wordt aangeraden voor geïnteresseerden.
Nel, M., Daniël, De prediking van het Oude Testament. 2021, KokBoekencentrum, Utrecht, 343 pagina’s, € 39,90, ISBN: 9789043536998.
