De laatste tijd worden zoveel nieuwe ‘Bijbelvertalingen’ gepubliceerd, dat het bijna niet meer bij te houden is. Waarschijnlijk was niet eerder zo. Een ervan is de ‘Mechelse Bijbel’ van Rooms-katholiek priester Van Leeuwen. Hij heeft het vernoemd naar zijn woonplaats Mechelen (Limburg). Hoe is dit gedaan?
Niet elke ‘Bijbelvertaling’ is ook echt een vertaling. Sterker, de meeste ‘Bijbelvertalingen’ die tegenwoordig vanuit allerlei hoeken worden uitgegeven hebben een eigen doel. Vertalen met een eigen doel is niet de traditie in de Rooms-katholieke (RK) kerk. Toch is voor deze ‘vertaling’ toestemming gegeven door de bisschoppen om toegepast te mogen worden in die kerk.
Het doel van Van Leeuwen is dat de Mechelse Bijbel de hele Bijbel zal omvatten. De gerecenseerde uitgave is een voorproefje van hoe die ‘vertaling’ eruit zal zien. Ondanks het officiële bisschoppenverlof is deze ‘vertaling’ niet bedoeld als formele RK-Bijbel.
Boekanalyse
Na een Ten Geleide van bisschop Liesen, bisschop van Breda e.o., en een Voorwoord door de Vertaler, volgt de ‘vertaling’ van de Bijbelboeken Job en Psalmen gevolgd door eindnoten. Het boek sluit af met een Verantwoording.
De ‘Bijbeltekst’ is blad vullend weergeven en met nummering om de vijf verzen zonder perikoopbenaming. De perikopen worden met witregels aangegeven en hoofddelen beginnen met een hoofdletter. Tekstinspringingen geven aparte Tekstdelen aan.
Eigenschappen
Van Leeuwen wil de kleur van de oorspronkelijke cultuur meegeven, maar houdt er ook rekening mee dat in de Nederlandse taal dingen soms anders worden uitgedrukt. Hij heeft de Bijbelboeken Job en Psalmen ‘heilig’ genoemd omdat God als Auteur ervan wordt verondersteld.
Wat Van Leeuwen betreft is de Bijbel een onuitputtelijke bron en daarom zou erin lezen en het vertalen nooit af zijn. De Mechelse Bijbel is ontstaan door steeds gedeeltes te ‘vertalen’ voor eigen gebruik. Volgens hem bestaat er geen wetenschappelijke methode voor Bijbelvertalen, maar moet dat gebeuren in afhankelijkheid van God en overgave aan Zijn bedoeling. Hij heeft al zijn vertaalkeuzes niet beschreven, maar bronvermeldingen worden wel gegeven.
Hij gaat ervan uit dat de hele Bijbel over de Here Jezus gaat (dogmatische insteek). Ook zou de Bijbel bedoeld zijn als verkondigingsboek en geen studieboek zijn. Afwijkingen met de Griekse Bijbelvertaling (Septuaginta) zijn opgenomen in voetnoten.
Evaluatie
Dit is een ‘vertaling’ die redelijk dicht bij de grondtekst blijft, maar omdat Van Leeuwen vaak voor de kerkelijk traditie kiest wordt het wel in die richting omgebogen en dan wordt het parafraseren. Zo zou de satan niets kunnen doen buiten God om. Daardoor kan vastgehouden worden aan het christelijke dogma van Gods veronderstelde almacht. Net zoals veel Nederlandse ‘vertalingen’ heeft hij de woordvolgorde veranderd en woorden toegevoegd en laat hij bepaalde Hebreeuwse woorden onvertaald.
Sommige vertaalkeuzes zijn opmerkelijk en afwijkend. In het Bijbelboek Job worden zinnen anders als vraagzinnen opgevat dan in de meeste andere vertalingen. In dit boek komen moeilijke en Latijnse woorden voor. Er is geen enkel zoekregister of woordenlijst opgenomen.
Leeuwen, J.H. van, Mechelse Bijbel. De heilige boeken Job en Psalmen. 2021, Royal Jongbloed, Heerenveen, 296 pagina’s, € 29,90, ISBN: 9789065395054.
