De Hebreeënbrief wordt lastig gevonden. Zo zijn schrijver en doelgroep onbekend. Ook worden er veel Oudtestamentische onderwerpen naar voren gebracht en staat de Tempeldienst erin centraal. Daarom wordt de brief weggezet als alleen bestemd voor Joden. Bart Gijsbertsen vertaalde de brief opnieuw en gaf daarvan zijn uitleg. Hoe deed hij dat?
Gijsbertsen herlas de Hebreeënbrief en kwam tot de conclusie dat die geschreven is door een Joods geleerde. Er staan meer dan 100 citaten in uit de Septuaginta (Griekse vertaling van het Oude Testament).
Hij vertaalde de Hebreeënbrief anders, namelijk op basis van Joodse logica. Daardoor kreeg hij een nieuw perspectief op de boodschap ervan. Hij stelde vast dat dit een ander perspectief op de Here Jezus is dan in de rest van het Nieuwe Testament.
Volgens Gijsbertsen heeft de schrijver de universele dimensies van het Jodendom in de Hebreeënbrief uit laten komen. Dit zou de lezer aan het denken zetten over de eigen geloofsopvatting en verbinding tussen hemel en aarde.
Boekanalyse
Gijsbertsen is emeritus predikant, consultant en schrijver. Zijn aandachtsgebied is het christelijke geloof met een Hebreeuws ijkpunt.
Na een voorwoord werkt hij zijn boek uit in vijf hoofdstukken. De meeste aandacht gaat naar zijn uitleg van de Hebreeënbrief en zijn eigen vertaling ervan. In voetnoten staan Bijbelverwijzingen en achtergrondinformatie.
Uitleg voor Joden
Het valt Gijsbertsen op dat de schrijver van de Hebreeënbrief zoveel voorkennis verwacht van de lezer. Hij vermoedt dat Nicodemus, een leidende Farizese geleerde, de schrijver was. Hij concludeert dat de doelgroep gelovige Joden (Schriftgeleerden) waren. Een binnen-Joods betoog dan met als boodschap: aansporing het geloof in de Here Jezus niet te verslappen.
Gijsbertsen wilde de brief onbevangen vertalen en ervan uit gaan dat elk vers logisch op de voorafgaande volgt. Wat hem opviel was de sterke overeenkomsten die de brief heeft met de geschriften van de apostel Johannes.
Evaluatie
In dit boek werkt Gijsbertsen een toegankelijke nieuwe vertaling van de Hebreeënbrief uit en geeft hij aan de hand daarvan zijn uitleg ervan. Soms gebruikt hij moeilijke woorden. Hoewel hij een hekel heeft aan vertaalvooringenomenheid, drukt hij met zijn vermoeden dat de schrijver een Farizees geleerde was zelf toch een stempel op de interpretatie.
Gijsbertsen laat vaak Bijbelverwijzingen na en geeft alleen een algemene inkijk in zijn vertaalkeuzes. Maar over het algemeen blijken die laatsten niet slecht (dicht bij de King James vertaling) en zijn soms beter. Toch maakt hij ook fouten, een eigen indeling en woordvolgorde of volgt hij minderheidsmanuscripten. Net als andere vertalingen voegt hij soms ook (tussen haken) woorden toe. Zijn vertaling is soms ook inconsequent, zoals niet-concordantie.
Gijsbertsen wil echter te veel een Farizese insteek laten doorklinken en volgt ook het latere rabbinale standpunt dat Israël als Gods volk de wereld vrijpleit. Verder laat hij het vermoeden doorschemeren dat de Vader en de Zoon niet hetzelfde zijn. Een zoekregister ontbreekt. Dit boek wordt aangeraden.
Gijsbertsen, B., Een betoog van Nicodemus? De Hebreeënbrief herlezen. 2021, Van Warven, Kampen, 191 pagina’s, € 15,-, ISBN: 9789493175426.
