Naast de inhoud van de Bijbel moet ook het Boek zelf worden bestudeerd. Dat gebeurt in de Bijbelse Theologie. Daarin worden zaken als ontstaansgeschiedenis, stijl, auteurschap, boodschap en uitleg onderzocht. John Barton heeft daarover een indrukwekkend boek geschreven. Hoe heeft hij dat gedaan?
De Bijbel
Volgens Barton is de Bijbel een belangrijk boek van de westerse cultuur. De Bijbeltekst bepaalt het westerse denken en taal. Het heeft ook de geschiedenis bepaald en de identiteit van mensen. De Bijbeltekst zou echter geen onwrikbare tekst zijn maar het resultaat van een ontwikkeling en mensenwerk. De Bijbeltekst zou inspirerend, inconsequent, weerbarstig en misleidend zijn. Hij stelt er de logische boekvragen over, zoals over auteurs, ontstaanstijd, doelgroep, literaire vorm, kopieerwerk en canonisatie. Maar hij constateert dat veel gelovigen zulke vragen niet (durven) stellen, omdat het boek boven alle twijfel zou staan door diens heiligheid. Ook zouden de meesten het als boek voor elke tijd gebruiken, zonder met de eigenschappen van elk Bijbelboek rekening te houden.
Boekanalyse
De auteur was 23 jaar hoogleraar Bijbelinterpretatie. Het boek heeft, na een Inleiding, 18 hoofdstukken opgedeeld in 4 delen: Oude Testament, Nieuwe Testament, Bijbeltekst en Betekenis van de Bijbel. De meeste aandacht gaat naar het eerste en laatste deel en daarbinnen ligt de nadruk op Bijbelvertaling, Gedichten & Psalmen en de ‘Wet’ & wijsheid. Bijbelcitaten komen uit de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV). In het boek zijn enkele plaatjes en voetnoten opgenomen. Het boek wordt afgesloten met een Conclusie. Voorin het boek zitten kaarten en achterin de eindnoten (41 pagina’s), een uitgebreide literatuurlijst, lijst van Bijbelplaatsen en illustraties. Afgesloten wordt met een dankbetuiging en een zoekregister.
Evaluatie
Dit is een toegankelijke en interessante up-to-date beschrijving over het hoe en wat van de vaste verzameling Bijbelboeken (de Bijbel), maar die zijn geen westers, maar Midden-Oosters product. Barton geeft geen Bijbeluitleg, hoewel hij soms uitleg geeft als voorbeeld, maar veel meer een algehele weging van de Bijbel. Deze is middenorthodox (in de Bijbel kan Gods boodschap voor alle mensen gevonden worden). Hij neemt afstand van een te progressieve kijk, dat stelt dat in de Bijbel slechts algemene levensprincipes, maar meestal mythes en legendes staan, maar ook van een te fundamentalistische kijk, dat de Bijbel, elk woord en zelfs elke letter erin feitelijk allemaal onfeilbaar, foutloos en heilig acht. Hij neemt ook afstand van de gedachte dat (christelijk) geloven en de Bijbel hetzelfde zouden zijn. Volgens hem is er maar een gedeeltelijke overlap, waarin het essentiële van beiden zou zitten. Hij levert dus naast geschiedschrijving ook kritiek. Op de Bijbel, omdat die niet volledig betrouwbaar zou zijn (Bijbel zou als aangroeiend archief zijn ontstaan dat steeds werd becommentarieerd (glossen)), en op traditioneel geloven, dat niet in alles gebaseerd zou zijn op de Bijbel. In dit boek staan nogal wat lange (Bijbel)citaten en veel te lange zinnen. Dit boek wordt aangeraden voor de geïnteresseerden.
Barton, J., De Bijbel. Het boek, de verhalen, de geschiedenis. 2019, De bezige bij, Amsterdam, € 49,99, 732 pagina’s, ISBN: 9789403148502.
