Door Marco van Putten
Boekanalyse
Na een inleiding volgen maar liefst 19 hoofdstukken die ingedeeld zijn in 4 delen die tijdsperioden vertegenwoordigen. Aparte excursen gaan in op specifieke onderwerpen. Het eerste deel gaat over de periode van de bakermat van de christenheid (vanaf de 3de eeuw voor tot de 4de eeuw na Chr.). Het tweede deel gaat over de westerse middeleeuwen (4de-15de eeuw). Het derde deel gaat over de periode van Luther tot en met Napoleon (16de-18de eeuw). Het laatste deel gaat over het Europese katholicisme na de Verlichting (18de eeuw tot heden). Deel 2 beslaat dus de langste periode, maar heeft toch het minst aantal hoofdstukken (4). Het zou de periode zijn waarin het Rooms-katholicisme veelzijdig en dominant werd, want pas vanaf de derde eeuw komt specifiek het Latijnse (West-Romeinse rijk) christendom naar voren. Een slotbeschouwing sluit het boek af. Voetnoten zijn sporadisch, maar geven diepte-informatie. Aan het boek zijn een aantal appendices toegevoegd ter raadpleging tijdens het lezen, zoals landkaarten, lijst van pausen, overzicht van de belangrijkste concilies en geloofsbelijdenissen. Een uitgebreide literatuurlijst is ingedeeld per geschiedenisperiode. Het boek heeft twee registers (plaatsen en personen & begrippen) en een korte beschrijving over de auteurs.
Rooms-katholicisme en Europa
De auteurs (allen werkzaam bij de Katholieke Universiteit Tilburg), onderkennen dat katholicisme omstreden is in het Westen. Omdat daar de gedachte is dat religie en Verlichting tegenstrijdig zijn. Toch is de Europese geschiedenis verbonden met de christenheid, maar kerkvernieuwingen volgden meestal de veranderingen in Europa. Dit boek zou volgens de auteurs ook een must-read zijn voor iedereen die in die geschiedenis is geïnteresseerd.
Evaluatie
Dit goed leesbare naslagwerk, voorzien van een handige boeklint, is vooreerst een geschiedenisboek over West-Europa met de focus op het Rooms-katholicisme. Soms gaat het ook in op filosofische en theologische onderwerpen. De auteurs zijn tamelijk pretentieus door te stellen dat katholicisme is voortgekomen uit de Joodse groepering rond de Here Jezus. Het heeft echter sterkere wortels in de Griekse/Romeinse (religieuze) wereld. Het is opvallend dat de term ‘Joods-christelijk’ wordt gemeden ondanks dat de Joodse wortels van de christenheid worden erkend. Alleen is wat over die vroege geschiedenis wordt gesteld te vaak onjuist of speculatief. Het boek heeft zelfkritiek op het Rooms-katholicisme, maar gaat wel uit van diens gelijk. Jammer is dat niet aangegeven welke auteur verantwoordelijk is voor welk onderdeel van het boek. Ook is het afbreken van woorden per zin/regel niet fraai gedaan. Het is jammer dat een begrippenlijst ontbreekt, want er worden nogal wat ‘moeilijke’ en ‘technische’ woorden gebruikt. Een aanrader voor geïnteresseerden in de verbanden tussen Rooms-katholicisme en de Europese geschiedenis.
Geest, P. van, J. van Gennip en K. Schelkens, Het katholicisme in Europa. Een geschiedenis. 2018, Boom, Amsterdam, 445 pagina’s, € 34,90, ISBN: 9789024424184.
