Smartphones! De bron van vreugde en sociaal contact in elk gezin: ‘Doe uit!’ ‘Leg dat ding nou eens weg!’ ‘Zit je nou alweer met die mobiel in je handen?’ ‘Ga nou eens wat nuttigs doen!’ Jongere broertjes en zusjes die steeds maar weer klagen waarom zij maar zo kort op de tablet mogen; hij zit toch ook de hele tijd met zijn mobiel? En de smoes dat het nodig is voor zijn huiswerk, daar trappen ze echt niet meer in. En dan die standaard reactie van de smartphoner: ‘Maar ik verveel me! Wat moet ik dán doen?!’
Door Wietske Noordzij
Zodra je kind een eigen mobiel krijgt, gaat er letterlijk een nieuwe wereld open: spelletjes, sociale media, internet, YouTube… er is altijd wel iets leuks te doen. Er is altijd wel iemand online. De meeste ouders van nu zijn zelf opgegroeid toen er nog geen mobieltjes, internet of sociale media waren. De wereld is in een razendsnel tempo veranderd en de ontwikkelingen blijven maar doorgaan. Heb je net door hoe Instagram werkt, zitten ze op SnapChat. Ben je daar eindelijk uit, zitten ze hele dagen op YouTube en Netflix naar filmpjes en vlogs te kijken.
Het is voor ons een grote uitdaging om de wereld van onze kinderen te blijven begrijpen. En vervolgens om ze te leren zich in die wereld staande te houden. Want er komt nogal veel op hen af! Het is aan ons om ze goed voor te bereiden en te begeleiden. Als wij geen idee hebben van wat er in hun leefwereld gebeurt, dan kunnen we hen ook niet goed begeleiden. Dan zullen ze ons er ook niet in betrekken. Voor je het weet, raak je dan op grote afstand van elkaar. Waarbij je allebei de neiging krijgt om je in je eigen wereld terug te trekken. Dan wordt de kloof alleen maar groter.
What’s up?
Hoe goed ben jij op de hoogte van de wereld van de sociale media? Neem eens een medium in gedachten dat jouw kind gebruikt. Schrijf dan alles op wat je ervan weet, alsof je het moet uitleggen aan iemand die er nog nooit van gehoord heeft. Hoeveel kun je erover vertellen? Het is onbegonnen werk om van alle media uitgebreid op de hoogte te zijn en alle ins en outs te kennen. Maar als je de reisleider van je kind wilt zijn, moet je wel voldoende van de omgeving weten om hem de weg te wijzen. Het is net als in het verkeer. Je leert je kind de verkeersregels, de veilige plekken en de gevaren. Ook al rijdt hij zelf geen auto, je leert hem toch wat het is en waar hij rekening mee moet houden als er één op zijn pad komt.
Op internet en YouTube kun je veel informatie vinden over de belangrijkste sociale media, die je een goede indruk geven van wat ze inhouden en wat de mogelijkheden zijn. Heel nuttige informatie kun je ook krijgen van jongeren die ze zelf gebruiken. Maak eens een praatje met kinderen en tieners die iets ouder zijn dan jouw kinderen. Vraag of ze je willen uitleggen hoe het werkt en welke tips zij voor jou als ouder hebben. Dit levert vaak hele leuke gesprekken op en veel bruikbare info!
Sociale media leren gebruiken
Wij adviseren om je kind pas in groep acht een smartphone te geven en hem daar goed op voor te bereiden. Groep acht is een prima oefenperiode. Laat je kind vooraf nadenken over welke media hij wil gebruiken en waarom. Bedenk ook voor jezelf welke media je hem wilt laten gebruiken en waarom. Als hij een account aanmaakt, doorloop dit dan samen. Laat hem zien hoe hij de privacy instellingen moet instellen en vertel waarom.
Maar bedenk vooral hoe je wilt dat hij met deze media omgaat. Leer hem bijvoorbeeld hoe hij om moet gaan met foto’s van zichzelf en anderen (toestemming vragen). Wanneer hij iets via sociale media kan regelen en wanneer het beter is om te bellen of iets face to face te bespreken. Wat je moet doen als er sprake is van miscommunicatie. Hoe laat je aan de ander merken dat iets je geraakt heeft? Wat doe je als iemand een seksueel getinte foto aan je doorstuurt of je vraagt er zelf één op te sturen?
Voor kinderen en jonge tieners is het best moeilijk om goed met whatsapp gesprekken om te gaan. Ze zijn nog impulsief, direct en kunnen erg primair reageren, waardoor gesprekken volledig uit de hand kunnen lopen. Of uitmonden in pestgedrag. Ook hierbij is praktijkbegeleiding van de ouder de beste leerschool. Kijk daarom de eerste tijd af en toe met je kind mee in de whatsapp gesprekken. Niet om hem te controleren, maar om hem te leren hiermee om te gaan. Laat je houding gebaseerd zijn op vertrouwen in je kind. Hoe dichterbij jij staat, hoe eerder hij ook geneigd zal zijn naar jou toe te gaan als hij in een ‘oeps’-situatie terecht komt.
Jong geleerd…
Het gezin is in feite een samenleving in het klein. De oefenplaats waar ze het leven leren en leren omgaan met anderen. Die tijd om te oefenen is maar kort. Het duurt maar 216 maanden tot je pasgeboren baby 18 jaar wordt. Een kostbare tijd! Goed omgaan met anderen is één van de belangrijkste dingen die we kinderen en jongeren leren. Het leven bestaat uit relaties. We willen geaccepteerd worden en veilig zijn. We hebben het contact met anderen nodig. Het maakt niet uit welk beroep je krijgt, wie je bent of wat je doet: je hebt altijd te maken met andere mensen.
In het fysiek contact met anderen leer je essentiële vaardigheden. Je ziet en ervaart dan zelf wat jouw woorden en daden met anderen doen, zowel ten positieve als ten negatieve. Kinderen leren van elkaar en van vrij spel. Laat ze daarom zo lang mogelijk elkaar fysiek ontmoeten en met elkaar spelen. Als ze de keuze hebben tussen even bij de buurjongen langs te gaan of te appen, leer ze dan dat langs gaan veel beter is. Als ze dat al jong gewend zijn, is het makkelijker om als volwassene ook de stap naar iemand toe te zetten.
Je kunt op verschillende manieren de tijd beperken dat je kind per dag beeldschermen gebruikt. Als je kind ouder wordt, wordt dat steeds lastiger. Plan vaste momenten op de dag en in de week waarop je als gezin de beeldschermen uitzet en tijd neemt voor rust en voor elkaar: ‘nu-even-niet-momentjes’. Bijvoorbeeld tijdens de maaltijden, een vaste avond in de week of de zondagmiddag. Laat de beeldschermen altijd beneden om de nachtrust te beschermen.
Als we een training geven over sociale media, laten we tieners wel eens een tijdschema invullen om inzicht te geven in hoeveel tijd ze per week besteden aan verschillende activiteiten in hun leven. Het kan geen kwaad om dat ook eens voor jezelf te doen! Hoeveel tijd heb jij per week, per dag om écht met je kind op te trekken, hem dingen te leren, hem te onderwijzen en hem te blijven kennen?
=================================================================
Wietske Noordzij, (pleeg)moeder en ontwikkelingspsychologe, werkt als trainer, spreker en schrijver bij Raise Up. Samen met haar collega Erik Smit schreef ze de boeken Maak ze sterk (2014), Eros online (2015) en All in the game (2016).
===============================================================
