In de Bijbel worden nogal wat natiën en volken genoemd die nu allang verdwenen zijn. Maar de vernoeming ervan in de klassieke literatuur en de ontdekking van overblijfselen ervan door de archeologie bevestigt dat die volken zeker hebben bestaan. In het boek ‘Vergeten volkeren’ worden 40 van zulke natiën en volken besproken. Hoe is dat gedaan?
Wie tegenwoordig vraagt om 40 belangrijke volken te noemen krijgt waarschijnlijk meestal als antwoord namen van volken uit de afgelopen eeuwen die van belang worden geacht voor het Westen. Maar wie weet nog dat de belangrijkste volken uit de klassieke oudheid, waarvan voldoende bekend is, rond de Middellandse zee en het Midden-Oosten gevestigd waren? Dat is opmerkelijk. Blijkbaar is de horizon van bewustheid nogal beperkt. Bijbellezers onderscheiden zich echter daarvan doordat ze weet hebben van heel wat meer oude natiën en volken, zoals Amorieten, Hethieten, Filistijnen en Chaldeeën. Kennis van de klassieke volken is van belang voor begrip van eigen cultuur en de Bijbelse wereld.
Boekanalyse
De auteur is een bekende Britse historicus en schrijver werkzaam voor de Universiteiten van Oxford en Cambridge. In dit boek behandelt hij oude natiën en volken in de periode 3000 v.Chr – 800 n.Chr., waaronder bekende, zoals de Samaritanen en de Bataven, maar ook onbekende, zoals Sicelen en Alanen.
Na een Introductie wordt elk vergeten volk in een afzonderlijk hoofdstuk van zo’n 6 pagina’s beschreven en met een vast opbouw (Tijdsperiode, Naam van een volk, met ondertitel, een citaat uit de klassieke literatuur, een landkaart, een beschrijving met kleurenplaatjes en afsluitend hoe dat volk in de huidige samenleving voortleeft). De 40 hoofdstukken zijn ingedeeld in 4 delen (Deel 1: 2700-1200 v.Chr; Deel 2: 1200-323 v.Chr; Deel 3: 753 v.Chr. – 235 n.Chr; Deel 4: 235-550 n.Chr.). De meeste aandacht gaat naar deel 3 (De opkomst van Rome). Elk deel heeft een eigen inleiding.
Het boek sluit af met een Epiloog, Literatuurlijst, Illustratieverantwoording en een zoekregister.
Evaluatie
Dit is een belangrijk en interessant boek over een ogenschijnlijk saai onderwerp. Toch heeft Matyszak dit boek op een leuke, bondige en soms grappige manier geschreven, waardoor het als een eerste kennismaking met het onderwerp overkomt. Het kan daardoor ook selectief gelezen worden en als naslagwerk worden gebruikt. Het kan aanzet zijn tot verder studeren.
Matyszak wijst erop dat het ‘verdwijnen’ van de beschreven volken toont dat niets blijvend is en ook dat de huidige volken waarschijnlijk hetzelfde zal overkomen (vergeten worden). Alleen merkt hij niet op dat de Israëlieten al ruim 3000 jaar op de kaart staan en dat ook de Romeinse cultuur al ruim 2000 jaar stand houdt. Er is dus ook een geestelijke ontwikkeling waarneembaar. Dit boek beperkt zich tot geschiedschrijving, maar is nuttig bij Bijbelstudie. Vooral als het gaat om de ‘buurvolken’ van de Israël, zoals Arameeërs, Koesjieten en Nabateeërs, en de 10 verloren gewaande stammen. Dit boek wordt aangeraden.
Matyszak, P., Vergeten volkeren. Verloren culturen op de kaart gezet. 2de druk. 2020, Omniboek, Utrecht, € 29,99, 288 pagina’s, ISBN: 9789401916875.
