500 jaar Reformatie
Het is precies 500 jaar geleden dat Maarten Luther de protestantse Reformatie in gang zette. Protestanten vormen sindsdien een belangrijke groep binnen het christendom. Echter, door ontkerkelijking is het aandeel van deze groep in de samenleving steeds verder afgenomen. Onder 25-45-jarigen is nu nog ruim één op de vijf Nederlanders protestant. Uit onderzoek van Motivaction in opdracht van de Evangelische Omroep (EO) blijkt dat protestanten iets conservatiever zijn ingesteld dan hun leeftijdsgenoten en hoger opgeleid zijn. Ze wonen vooral buiten de grote steden en boven de rivieren. Ze zijn bijzonder gericht op hun familie, maar ook op de (lokale) gemeenschap.
Sociaal kapitaal
Protestanten kenmerken zich door de mate waarin ze zich inzetten voor de gemeenschap door middel van vrijwilligerswerk en lidmaatschap van verenigingen. Hiermee vormt deze groep het sociaal kapitaal van Nederland, aldus Anne Blanksma Çeta, senior onderzoeker bij Motivaction. “Het is opvallend hoe hoog actief gelovige protestanten scoren op de karakteristieken van hoog sociaal kapitaal. Zij doen veel aan vrijwilligerswerk, geven vaker donaties en zetten zich actief in voor hulpbehoevende naasten”. Uit het onderzoek blijkt bovendien dat protestanten een groter vertrouwen hebben in de medemens, zich meer betrokken voelen bij de maatschappij en meer belangstelling hebben in de politiek dan hun katholieke en niet-christelijke leeftijdsgenoten.
Naastenliefde bindt
Een belangrijke drijfveer voor protestanten is het belang dat zij hechten aan de liefde voor de medemens. Goede daden doen, wordt als belangrijke taak van christenen gezien. Dit drukt zich volgens Blanksma Çeta bijvoorbeeld uit in hun bereidheid om vluchtelingen op te vangen in Nederland. Ook zijn protestanten over het algemeen meer bereid zich actief voor de samenleving in te zetten en hebben ze een groot politiek vertrouwen.
Opdrachtgever EO herkent de resultaten van het onderzoek. Directeur Arjan Lock: “Onder 25-45-jarigen is nog steeds 22% van Nederlanders protestant. Dat is een substantieel deel van onze samenleving en een groep die we als EO representeren. Ze zijn een stabiele factor en vervullen een samenbindende rol in onze samenleving. Zo kennen wij onze achterban ook: divers in hun opvattingen, zeer betrokken en maatschappelijk actief. Door verbinding met deze groep zijn we stevig verankerd in de samenleving.”
Verschillend verbonden
Toch is er ook een grote mate van diversiteit in geloofsbeleving binnen de protestantse gemeente. Het onderzoek wijst uit dat die diversiteit met name tot uitdrukking komt in de mate waarin Jezus en/of de Bijbel richtinggevend zijn in het leven van protestanten. Daarnaast komt die diversiteit ook tot uitdrukking in de omgang met de Bijbel. Op basis van het onderzoek onderscheidt Motivaction vier bijbelopvattingen: de eerste groep houdt vast aan het letterlijke woord van God. De tweede groep laat zich er eerder door inspireren dan dat ze de Bijbel volledig letterlijk nemen. Een derde groep hecht ook waarde aan de Bijbel, maar gelooft dat het grotendeels niet daadwerkelijk zo gebeurd is. De vierde en laatste groep neemt meer afstand van het klassieke protestantse geloof en houdt er een geheel eigen en meer relativerende opvatting op na.
Over het onderzoek
Voor het online onderzoek is gebruikgemaakt van het StemPunt-panel van Motivaction. In totaal zijn n=10.435 mensen uitgenodigd voor het onderzoek, van wie uiteindelijk n=2.469 respondenten hebben deelgenomen. De steekproef vormt een representatieve afspiegeling van Nederlanders in de leeftijd van 25 t/m 45 jaar. Binnen de steekproef zijn n=560 25 t/m 45-jarigen Protestant. Het online veldwerk voor dit onderzoek liep van 3 t/m 12 juli 2017. Motivaction is lid van de MOA en maakt deel uit van de Research Keurmerkgroep.
