“Mensen met een beperking hebben dezelfde vragen over het geloof als ieder ander. Maar zij vinden het vaak wel lastig om zich te uiten. Met de reeks Bijzonder! kun je op een betekenisvolle manier met hen over het geloof praten. Speciaal gericht op deze doelgroep, maar niet kinderachtig.”
“ik heb 12,5 jaar gewerkt bij Sprank, een christelijke organisatie voor verstandelijk gehandicapten. Ik werkte vooral met jongeren met een beperking tussen de 16 en 25 jaar. Het ging met name om hen te begeleiden naar zelfstandig of begeleid wonen. In de kerk verzorgde ik catechese. Daar liep ik tegen de grote niveauverschillen in de groepen aan. Kijk, op een school heb je een klas waar kinderen zitten met min of meer hetzelfde niveau. Op een Bijbelstudie in de kerk is dat niet zo. Vanuit mijn gezinssituatie ken ik ook deze niveauverschillen. Ik houd erg van werkvormen, die ik inzet om verschillende niveaus aan te spreken. Het doel is dat het niet alleen om kennis gaat, maar dat vooral ook het hart wordt bereikt.
Veel mensen die catechese geven of in het jongerenwerk zitten lopen tegen deze niveauverschillen aan.
Uitgeverij Buijten & Schipperheijn vroeg me tips te schrijven voor jongeren die moeite hebben met leren en jongeren die meer uitdaging nodig hebben. Dat is de Follow Up! reeks geworden voor jongeren van 12 tot 18 jaar.”
Specifiek materiaal
Vanwege haar ervaring met verstandelijk beperkten, keerde steeds de vraag terug of José ook speciaal materiaal voor deze doelgroep kon maken. “Er was geen materiaal dat aansluit bij deze doelgroep. Ik heb een Bijbelstudiemethode geschreven specifiek voor verstandelijk beperkten. Ik zeg met nadruk dat het een Bijbelstudie is en geen catechese.
De Bijbelstudie is bedoeld voor volwassenen. Je ziet nog wel eens dat mensen met een beperking op een kinderlijk niveau worden aangesproken. Dat vinden zij ook zelf heel vervelend. Zij willen graag serieus worden genomen. Bovendien hebben veel mensen met een verstandelijke beperking werk en wonen ze op zichzelf. De één zelfstandig, de ander begeleid, maar in elk geval niet meer thuis. In het Bijbelstudiemateriaal sluit ik aan op deze, volwassen, situaties. Dus ja, het is eenvoudig maar niet kinderachtig.”
Bijzonder!
Inmiddels heeft uitgeverij Buijten & Schipperheijn drie deeltjes van de reeks Bijzonder! op de markt gebracht: ‘Voorbereiding voor je belijdenis’, ‘Jezus op aarde’ en ‘Goed bezig’. In het najaar verschijnen twee nieuwe delen. Elk deel bestaat uit tien lessen. Elke les is hetzelfde opgebouwd. Via een handige standaard kan op een kaart elk onderdeel goed worden gevolgd. De deelnemers kunnen via een knijper aangeven waar ze precies zijn tijdens de les. “Deze herkenbare structuur is heel belangrijk.
Na het welkom, is er een gebed of lied. Vervolgens gaan we fotokaartjes bespreken en lezen we uit de Bijbel. Daarna praten we over het thema en maken we een creatieve verwerking. De Bijbelstudie wordt afgesloten met gebed.
De fotokaartjes werken heel goed, dat hoor ik steeds weer terug. In de eerste plaats is het visueel. En belangrijker: juist met de plaatjes kunnen verstandelijk beperkten goed duidelijk maken wat ze willen zeggen. Want zij kunnen zich vaak moeilijk uiten. Met zo’n plaatje kan dat dan heel goed. Op deze manier krijg je een veel dieper gesprek.”
De lezing uit de Bijbel wordt gedaan uit de Bijbel in gewone taal. “Maar ook deze vertaling is regelmatig nog te moeilijk. Daarom heb ik het vereenvoudigd. Belangrijk is hierbij dat het niet op het niveau van de kinderbijbel komt. Ik wil hen als volwassenen aan blijven preken.”
Persoonlijke situatie
Uiteraard vindt José het belangrijk dat de deelnemers leren. Zij wil vooral dat het niet om feitjes gaat, maar dat het praktisch wordt; dat de deelnemers het kunnen gebruiken voor hun dagelijkse leven. “Dat geldt eigenlijk voor alle Bijbelstudie, maar zeker voor Bijbelstudie toegespitst op deze doelgroep. Ik begin niet bij abstracte theologische concepten, als bijvoorbeeld zonde, hoe belangrijk ook. Ik wil vanuit hun eigen persoonlijke situatie, bijvoorbeeld het werk, daar wel uitkomen.” José geeft een voorbeeld. “We hebben een duimpje waarbij een deelnemer aan kan geven wat hij of zij fijn vindt op het werk. Duim omhoog is bijvoorbeeld het maken van dingen. Duim omlaag dat er wordt geroddeld of vervelende dingen worden gezegd. Zo sluit je aan bij de persoonlijke situatie én op de Bijbel. Op deze manier kun je het heel goed hebben over het negende gebod: je mag niet kwaadspreken.”
Vragen
José vertelt dat mensen met een verstandelijke beperking dezelfde vragen hebben over God en het geloof als ieder ander. “Denk bijvoorbeeld aan ‘Waar is God?’ en ‘waarom moet een ander pijn hebben?’.
Ik heb ontdekt dat we juist veel van mensen met een beperking kunnen leren. Zij staan zo dankbaar en tevreden in het leven. Hun geloof is heel eenvoudig, ze vertrouwen God. Het gebeurt wel eens dat voordat ik een Bijbelstudie moet geven mijn hoofd vol is met van alles.
Alles moet snel. Als je met deze doelgroep werkt, gaat het heerlijk langzaam. Dat is echt genieten. Ja natuurlijk vinden mensen het soms best moeilijk om met deze mensen te werken. Maar achteraf geven ze juist aan er erg van te genieten.
Belangrijk is dat mensen die een Bijbelstudie leiden, goed hun groep kennen. Er is een handleiding bij de methode waar alles stap voor stap wordt uitgelegd, maar het is maar een handreiking.
Het meest belangrijke is dat je je groep goed kent. Ook binnen deze doelgroep zijn er veel verschillen. Kan iemand praten of juist niet? Heeft een deelnemer hulp nodig omdat hij spastisch is? Ik zeg altijd: doe zo normaal mogelijk als kan en zo speciaal als nodig is.”
Contact
José geeft aan dat zij het belangrijk vindt om contact te houden met de doelgroep. “Voor de zesde keer ga ik mee met stichting Dit Koningskind. Deze organisatie verzorgt onder meer vakanties voor christenen met een beperking. Dit jaar gaan we naar Italië. Ook ben ik betrokken bij de aangepaste diensten voor mensen met een beperking in de kerk en ben ik altijd actief in het jeugdwerk geweest. Zodat ik goed weet wat er bij de doelgroep zelf leeft.”
Meer informatie is te vinden op http://follow-up.nu/
José Korsaan-Bergsma is getrouwd en heeft vier kinderen, twee zoons en twee dochters.
