Het Europees Parlement kent een groeiende belangstelling voor zaken zoals godsdienstvrijheid. Men wordt zich meer bewust van de christenvervolging die op veel plaatsen in de wereld plaatsvindt. Om enkele voorbeelden te noemen: in januari van dit jaar keurde de Raad van Europa een resolutie goed tegen de groeiende onverdraagzaamheid in Europa, vooral ten opzichte van christenen. In april, na de gruwelijke actie tegen een grote groep christelijke studenten in Kenia door de terroristische groepering Al-Shabaad, kwam er opnieuw een resolutie op tafel. Ditmaal werd de solidariteit met de Keniaanse christenen betuigd en lanceerde het parlement een oproep om alles in het werk te stellen om de radicalisering te bestrijden. Politici uit verschillende partijen verenigden zich in een ‘intergroep’ om het belang van de vrijheid van godsdienst en overtuiging te bevorderen. Op 1 juli organiseerde de Evangelische Volkspartij (EVP) een grootschalig congres rond de problematiek van christenvervolging. De EVP in is een verzameling van centrumpartijen het Europees Parlement, meestal van christelijke origine. De Vlaamse CD&V en het Nederlandse CDA maken deel uit van deze fractie, die jarenlang onder leiding stond van de Belgische politicus en ex-premier Wilfried Martens. Op de bijeenkomst in Brussel waren een aantal experts op het vlak van de vervolgingsproblematiek aanwezig – waarvan sommige het geweld van dichtbij hadden ervaren – en ook een reeks politici. Een van hen was de Italiaanse Antonio Tajani, gedurende jaren Europees commissaris en tegenwoordig ondervoorzitter van het Europees Parlement. We stelden hem een aantal vragen:
Is het onderwerp ‘christenvervolging’ actueel in het Europees parlement?
“Het is voor ons belangrijk om de mensenrechten te versterken. Niet alleen in de Europese Unie, maar overal in de wereld. De christenvervolging is op dit moment de meest voorkomende vorm van verdrukking. Op veel plaatsen worden christenen, voor allerlei redenen, gedood, zeker in het Midden-Oosten, maar ook in Zuid-Amerika, India en China. Het Europees Verdrag gaat ook over het opkomen voor de Rechten van de Mens en de menselijke waarden. In de eerste plaats willen we de christenen ondersteunen – mensen die worden vermoord alleen maar omdat ze christen zijn”.
In Europa zijn niet veel mensen zich daar van bewust …
“Daarom moeten we ook meer aandacht besteden aan de problematiek van christenvervolging. Er is in de wereld ook veel ‘christofobie’, in sommige streken is het erg populair om tegen de christenen te zijn. Dat is een enorme vergissing. Een belangrijke christelijke waarde is vrijheid en die moeten we ook binnen Europa benadrukken. Ik ben zelf christen en ik vind het geloof belangrijk waar het gaat om de relatie tussen de instituties en de godsdienst. Geloof is niet tegen de maatschappij, het staat er midden in. Daarbij heeft iedereen het recht om te geloven: christen, Jood, moslim. En iedereen moet daar ook voor uit kunnen komen. Bidden is ook een recht voor iedereen”.
Kan het Europees Parlement dan iets doen voor de vervolgde christenen?
“Ja, het Parlement heeft teksten goedgekeurd tegen de vervolging van christenen. Ze zijn wel niet zo sterk als we wilden en er is lang over gedebatteerd, maar uiteindelijk zijn ze wel aangenomen. We werken aan deze problematiek niet alleen omdat we christenen zijn, maar omdat we mensenrechten steunen en dus ook de vrijheid van godsdienst, overal in de wereld”.
Maar in de praktijk bestaat die door de mensenrechten gegarandeerde vrijheid niet overal …
“Dat is inderdaad zo in de landen die ik al genoemd heb, en bijvoorbeeld ook in Noord-Korea, maar zelfs in landen waar christenen wel alle vrijheid hebben, kunnen ze tegenstand ondervinden. Ik denk dan aan landen als Mexico en Colombia, waar christenen zich tegen de drugshandel verzetten en dus tegenstand krijgen van de drugskartels. Daarom hebben we in de Europese Unie behoefte aan een sterkere actie ten voordele van de vrijheid. Het is niet alleen een godsdienstig probleem, het is een zaak van vrijheid en van mensenrechten”.
Als we het hebben over christenvervolging, denken we voornamelijk aan verre landen. Vroeger hadden we het dan in de eerste plaats over de genadeloze aanpak van het communisme in de Sovjet-Unie en in China, tegenwoordig gaat de aandacht in vooral naar de moslimwereld. Landen als Irak, Iran en Pakistan worden keer op keer genoemd als er sprake is van geweld tegen christenen. Sinds de opkomst van IS, de Islamitische Staat, worden we geconfronteerd met ongeziene gruwelijkheden. Betekent de opkomst van het fundamentalistische terrorisme een bedreiging voor Europa en is de vrijheid van godsdienst ook bij ons in het geding?
Tajani: “We hebben hier geen vervolging, maar er is wel het gevaar van extremistische aanslagen tegen kerken. Vergeet niet dat IS erg gevaarlijk is. Zij hebben plannen om Europa aan te vallen. Het kalifaat is uitdrukkelijk tegen Europa. We moeten goed overeenkomen met de moslims en er moet een dialoog zijn – het gesprek tussen de godsdiensten is cruciaal. Uiteindelijk is God tegen geweld en vervolging. Dus moeten we ook samen strijden tegen religieus fundamentalisme. Maar dan wel op een vredevolle manier. Een van de doelen van de EU is ook dat de mensen in vrede kunnen samenleven. Vrijheid en vrede – daar hebben we de Nobelprijs mee gewonnen …”
Is geloven dan alleen maar vrede en vrijheid?
“Iedereen wil in vrede en vrijheid leven, en ik ben optimistisch. Maar we worden aangevallen en het geweld moet onmiddellijk stoppen in Syrië, Irak maar ook in Noord-Afrika. We moeten daar de democratie versterken. Daarom moeten we de dialoog aangaan, maar als we fysiek bedreigd worden en het niet anders opgelost kan worden, dan moet ook het leger ingezet worden. De regio’s waar het geweld plaatsvindt, liggen niet zover van Europa. En binnen onze grenzen zijn we ook niet altijd veilig, denk maar aan Frankrijk”.
In Syrië, maar ook in andere landen waar ze hun leven niet zeker zijn, groeit het aantal christenen dat op zoek gaat naar een veilig onderkomen elders. Velen gaan op de vlucht en hopen op asiel in een van de Europese landen. De toestroom van vluchtelingen heeft enorme proporties aangenomen, en veel Europese landen zien de immigranten niet graag komen. In Italië en Griekenland is er een sterke weerstand tegen het opnemen van vluchtelingen. Als het gaat over het opvangen van christenen uit landen met vervolging, is ook Tajani – als Italiaans politicus – nogal terughoudend: asielzoekers ja, gelukzoekers nee.
“We moeten wel een verschil maken tussen vluchtelingen en illegale immigranten. Voor ons is het belangrijk dat we de christenen in het Midden-Oosten helpen omdat ze vervolgd worden. Maar je kunt hen niet vergelijken met de illegale immigranten. Bij die laatste gaat het om een mix van redenen waarom ze hier naartoe willen en ik denk dat het belangrijk is om illegale immigratie een halt toe te roepen. In het Zuiden van Europa gaat het over een van de belangrijkste problemen, maar ook in Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk: kijk maar naar wat er zich in Calais afspeelt. Daarom moet iedere lidstaat van Europa hier aan werken.
Op welke manier kunnen we in onze maatschappij werken aan vrijheid en verdraagzaamheid?
“We moeten beseffen dat iedereen het recht heeft om een geloof aan te hangen en dat de godsdiensten samen kunnen werken als het om vrijheid gaat. Daarom is het ook belangrijk om dat door te geven in het onderwijs. Als je de maatschappelijke dialoog wilt versterken, dan is dat een kwestie van opvoeding, ook in de scholen”.
Met toestemming overgenomen van EA Vlaanderen
