Op het initiatief van de VRT zijn inmiddels al heel wat reacties gekomen. Moraalfilosoof Patrick Loobuyck – die enkele jaren geleden ook sterk gekant was tegen de zogenaamde ‘uitzendingen door derden’, ofwel de programma’s van de erkende levensbeschouwelijke verenigingen, pleitte ervoor om niet langer religieuze beleving uit te zenden op radio en TV: “De fundamentele vraag is of een openbare omroep zich wel moet lenen om de boodschap van een religie te verkondigen en wat mij betreft is het antwoord ‘nee’. Dit mag geen kerntaak zijn; een openbare omroep moet burgers enkel informeren over godsdienst”. Zijn standpunt werd onmiddellijk bijgetreden door minister van Media Sven Gatz.
Op vragen van Vlaams Parlementslid Jean-Jacques De Gucht antwoordde de minister dat de VRT best stopt met het uitzenden van de religieuze erediensten. Gatz wil daarover in gesprek gaan met de openbare omroep bij de geplande evaluatie van de beheersovereenkomst, begin 2018. Ook Gatz stelt dat het uitzenden van erediensten “niet behoort tot de kerntaken van de openbare omroep en ook niet hoort bij de autonome beslissingsbevoegdheid van de VRT”.
Hij oefent daarmee kritiek uit op het beleid van de VRT wat betreft de relatie met de erediensten. Gatz: “In de beheersovereenkomst was afgesproken om de verschillende levensbeschouwingen te integreren in het redactionele aanbod van de openbare omroep. Een eredienst uitzenden is geen redactioneel programma”. CD&V-parlementslid Karin Brouwers is het niet eens met de stelling van de minister. Zij is van mening dat het al dan niet uitzenden van de erediensten een kwestie is van de ‘decretale vrijheid’ van de VRT en ze vraagt zich af of we naar een staatstelevisie gaan waarin de politiek bepaalt wat er al dan niet op TV mag komen.
In vrijzinnige kringen ligt het beleid van de VRT nogal gevoelig. Sylvain Peeters van ‘Mens.nu’: “Op zich is er geen enkel bezwaar, maar de voorwaarde is wel dat men nu een geste doet aan de vrijzinnige gemeenschap. Toen de erkende levensbeschouwingen geen zendtijd meer kregen, hebben wij een compensatie gevraagd, maar die hebben wij nog steeds niet gekregen”. Het is duidelijk dat de niet-confessionele levensbeschouwing nog altijd niet gelukkig is met de afschaffing van de uitzendingen van de levensbeschouwelijke verenigingen, en dat is grotendeels voor de andere levensbeschouwingen ook het geval.
Ondanks de beloften dat de verenigingen betrokken zouden worden bij de ‘religie op radio en TV’, is daar in de praktijk weinig van te zien. Geert Lorein, voorzitter van de Federale Synode van Protestantse en Evangelische Kerken, merkt op dat het dossier weinig vooruitgang gekend heeft: “Vanaf het begin van het optreden van minister Gatz hebben de levensbeschouwingen (erkende erediensten en vrijzinnig humanisme) in allerlei gesprekken (met betrokken parlementariërs, met de VRT, …) gepoogd tot een goede oplossing te komen voor het wegvallen van de levensbeschouwelijke uitzendingen.
Ook de Federale Synode (via de ARPEE) was hierbij steeds betrokken en heeft hierin een behoorlijke tijdsinvestering gedaan. Dit alles helaas zonder resultaat”. De VRT heeft het TV-programma ‘Wanderlust’ naar voren geschoven als een geschikte opvolger, maar is daar volgens Lorein niet in geslaagd: “Het valt niemand op wat de religie of levensbeschouwing van de geïnterviewde is en het gaat niet om de eredienst, maar om het individu (reductie en individualisering)”.
Binnen het Overleg van Christelijke Kerken in België werd inmiddels al aandacht besteed aan de standpunten van de minister. Er werden verschillende argumenten genoemd waarom de uitzendingen behouden zouden moeten blijven. Belangrijk daarbij is dat deze programma’s een dienstverlening zijn voor mensen die zich niet kunnen verplaatsen, of die zich niet zover kunnen/willen verplaatsen – zeker in het geval van de minderheidsgodsdiensten, die niet over een groot aantal ‘parochies’ beschikken. “Sport, concerten, en dergelijke, komen op de openbare omroep aan bod en deze uitzendingen laten zien wat er gebeurt in de maatschappij. Ook erediensten gebeuren in de maatschappij: laat die dan ook zien. Religie mag niet achter de voordeur worden geduwd. De minister wil alleen uitzendingen waar gedialogeerd wordt over religie. Moeten we de parallel doortrekken en alleen nog maar besprekingen van voetbalwedstrijden uitzenden, maar de wedstrijden zelf niet meer?”
Er werden nog andere argumenten gegeven, zoals:
– De erediensten zijn verankerd in de Grondwet (anders dan de voetbalclubs) en hebben een maatschappelijk nut en het is dan ook evident dat ze ruimte krijgen in de openbare media.
– Frankrijk (en Nederland) hebben een reputatie van een sterkere scheiding van Kerk en Staat, maar er is wel degelijk ruimte in de openbare media.
– Religie is gevoelige materie en godsdienstvrijheid is een grondrecht. Als de overheid (c.q. de VRT) zich het recht aanmeet de godsdienst te beschrijven, kunnen er gemakkelijk vervelende situaties ontstaan. Het is noodzakelijk dat de levensbeschouwingen zichzelf voorstellen; dit is zowel het standpunt van de religies als het vrijzinnig humanisme.
Het weekblad Tertio heeft intussen ook gereageerd op de ideeën van minister Gatz en een petitie gelanceerd voor het behoud van de uitzendingen van de erediensten: “om te vermijden dat na het einde van de gastprogramma’s nu door Gatz’ programma alle erediensten van het scherm verdwijnen. Aangezien de betrokken religieuze leiders hun stem nauwelijks verheffen, neemt dit opinie blad zijn verantwoordelijkheid. Als dienst aan alle, al dan niet minder mobiele, Vlamingen voor wie een zondag begint net voor De Zevende Dag, met hun eredienst op televisie”.
Wie steun wil betuigen aan de TV-erediensten wordt gevraagd de petitie te ondertekenen. www.tertio.be/petitie-erediensten
