Door Willem J. Ouweneel
Maar ze is ook nooit de hoofdstad van enig ander rijk geweest. In ieder geval is Jeruzalem zeker nooit een Palestijnse hoofdstad geweest. Palestina is nooit een zelfstandige niet-joodse staat geweest met Jeruzalem als hoofdstad. Er is zelfs nooit een Palestijns ‘volk’ geweest, totdat Yasser Arafat het uitvond; vóór die tijd werden Joden die in het Heilige Land woonden, eveneens Palestijnen genoemd. Het valt dan ook niet in te zien welke rechten ‘de’ Palestijnen (lees: islamitische Arabieren die in het Heilige Land wonen) op Jeruzalem kunnen laten gelden.
Bij het verdelingsplan van de Verenigde Naties (1947) werd besloten Jeruzalem onder internationaal bestuur te plaatsen. De Arabieren waren zo onverstandig dat verdelingsplan te verwerpen en de kersverse staat Israël aan te vallen. Israël sloeg die aanvallen af; aan het eind van die Onafhankelijkheidsoorlog (1949) was West-Jeruzalem in handen van de Israëli’s, terwijl Oost-Jeruzalem door de Jordaniërs (niet door Palestijnen!) bezet was. Alsof Jordanië enig recht op Jeruzalem kon laten gelden! Bovendien: wat is Oost-Jeruzalem? Dat is gewoon oud-Jeruzalem, oftewel het eigenlijke Jeruzalem uit de geschiedenis.
Daarom is het onzin te zeggen dat Jeruzalem in tweeën gedeeld is, want West-Jeruzalem is van huis uit helemaal niet ‘Jeruzalems’. De moslims claimen heel Jeruzalem (dat wil zeggen het eigenlijke, oude Jeruzalem). De Joden doen dat ook, maar die hebben daar tenminste historische gronden voor.
IVoor de Joden is Jeruzalem een heilige stad omdat daar bijna duizend jaar de heilige tempel van God gestaan heeft (eerst de tempel van Salomo, toen die van Zerubbabel, herbouwd tot die van Herodes). De moslims ontkennen glashard dat er ooit een tempel op de Tempelberg gestaan heeft. Hun eigen gronden om Jeruzalem een heilige stad te noemen, zijn trouwens uiterst zwak. Jeruzalem wordt nergens in de Koran genoemd; men heeft pas naderhand in Soera 17:1 ingelezen dat daar op deze stad gezinspeeld wordt. Ik ben ervan overtuigd dat Jeruzalem is uitgeroepen tot derde heilige stad van de islam ten diepste alleen uit anti-joodse sentimenten.
In 1967 werd Israël van alle kanten bedreigd; Israël wist zich staande te houden door de eerste klap uit te delen en uiteindelijk te winnen. In die Zesdaagse Oorlog werd oud-Jeruzalem veroverd (zonder de agressie van de buurlanden zou dat dus niet eens gebeurd zijn). Begrijpelijk dat de Israëli’s besloten hun geliefde heilige stad nooit meer uit handen te geven.
In 1980 verklaarde de staat Israël Jeruzalem tot ‘ondeelbare hoofdstad’ van het land (een besluit dat trouwens door bijna geen enkel land ooit erkend is). Sindsdien vormen oud-Jeruzalem en de Tempelberg verreweg de meest betwiste vierkante kilometer in de hele wereld.
Bij de Oslo-akkoorden van 1993 werd bepaald dat de uiteindelijke status van Jeruzalem door vredesonderhandelingen zouden worden vastgesteld. Van die vredesonderhandelingen is sindsdien niet veel terechtgekomen. Dat is ook geen wonder: ten eerste zijn de Palestijnen nog altijd niet bereid de staat Israël te erkennen. Ten tweede zullen Israëli’s en Palestijnen het nooit eens worden over de status van oud-Jeruzalem, doordat beide de oude stad en de Tempelberg claimen op historische en religieuze gronden. Het is finaal ondenkbaar dat één van beide partijen de oude stad ooit zal opgeven of zal instemmen met internationaal bestuur als definitieve oplossing. Kortom, er kómt nooit een vredesakkoord.
Als men nu roept dat Trump de vredesonderhandelingen voor de voeten loopt met zijn besluit Jeruzalem te erkennen als hoofdstad van Israël, dan vergeet men (a) dat er nauwelijks van vredesonderhandelingen sprake is, en (b) die sowieso nooit tot een goed resultaat zullen kunnen komen. Wat men ook vergeet is dat de Verenigde Staten al twintig jaar geleden Jeruzalem als hoofdstad van Israël hebben erkend, maar dat tot dusver geen enkele president dat besluit geconcretiseerd heeft; en dat Jeruzalem allang de facto de hoofdstad van Israël is: de Knesset is daar, de president en de premier hebben er hun residentie, het Hooggerechtshof is daar, enzovoort.
Of het psychologisch en politiek wijs was van Trump om dit besluit op dit moment te nemen, is een andere vraag; maar inhoudelijk heeft hij niets nieuws verkondigd; hij heeft gewoon een verkiezingsbelofte ingelost.
Bovendien is er iets wat misschien niet iedereen is opgevallen: hij sprak uit dat de uiteindelijke grenzen van Jeruzalem door vredesonderhandelingen moeten worden vastgesteld. Maar dit betekent dat Trump principieel ruimte laat voor de mogelijkheid dat West-Jeruzalem de hoofdstad van Israël en Oost-Jeruzalem (het eigenlijke Jeruzalem!) de hoofdstad van een Palestijnse staat zou worden! Met andere woorden: aan de ene kant speelt hij mooi weer naar Israël en naar zijn Amerikaanse achterban, maar aan de andere kant laat hij ruimte voor de idee dat oud-Jeruzalem op den duur toch weer aan Israël onttrokken wordt.
‘Dat moeten vredesonderhandelingen uitwijzen’ (roepen ook alle andere westerse leiders naïef). Maar die onderhandelingen zijn er niet (de kansen erop zijn intussen nog geringer geworden), en als ze er zouden zijn, zouden de partijen het over oud-Jeruzalem nooit eens worden.
Oud-Jeruzalem is het slachtoffer van een schimmig, duister politiek spel, waarbij men de ogen sluit voor de feiten. Jeruzalem, inclusief oud-Jeruzalem, zal voor altijd de hoofdstad van Israël zijn. De staat Israël kan alleen gedwongen worden oud-Jeruzalem prijs te geven door enorm militair geweld – maar dat zal het Westen nooit toestaan. En dát is dan toch weer het voordeel van Trumps besluit: de Joden wereldwijd beseffen dat zij in Trump een onwrikbare en betrouwbare bondgenoot hebben, die hen nooit in de steek zal laten. En dat weten ook hun vijanden.
