Ds. Treep schreef de onderstaande overdenking voor het zomernummer van het kerkblad Over en Weer van de protestantse gemeente in Nieuwerkerk a/d IJssel en gaat daarin op de recente ontwikkelingen rondom racisme.
Wereldwijd worden overal beelden beklad en vernield. Deze ‘beeldenstorm’ komt voort uit de racisme discussie. Ook in Rotterdam was het raak. Het standbeeld van Piet Hein kwam onder de verf te zitten. Het lijkt wel alsof door de lockdown er meer ruimte is voor emoties over allerlei dingen die we niet goed vinden in onze samenleving: ‘Het moet veranderen!’ Het begon als reactie op de arrestatie en het overlijden van George Floyd in de Verenigde Staten als protest tegen politiegeweld tegen Afro-Amerikanen. Het heeft er ook mee te maken dat zwarte bevolking veel harder wordt getroffen door deze crisis dan de blanke bevolking. Dan gaat het ook over economische ongelijkheid.
Het is een beeldenstorm die ook door de media raast. De BBC en Netflix haalden de komedieshows Little Britain vanwege de racistische grappen van het scherm. Ook Fawlty Towers lag onder vuur. De aflevering The Germans (met de gevleugelde uitspraak ‘Don’t mention the war’) werd offline gehaald, maar na felle kritiek van John Cleese toch weer teruggezet. Wel met vooraf de banner dat het programma racistische opmerkingen bevat. Het lijkt alsof het bewustwordingsproces in een stroomversnelling raakt. Onze geschiedenis in Indonesië en Suriname heeft donkere kanten. Uitbuiting, racisme en slavernij, daar moeten we mee omgaan, ons mee verhouden,
Hoe zouden we kunnen omgaan met deze moderne ‘Beeldenstorm’? In 1566 begon de Beeldenstorm in Nederland. Daarna voerden we tachtig jaar oorlog. Het was een hele lange weg. De schade was enorm. Verlies van mensenlevens, kapotgeslagen kunst en cultuur. Uiteindelijk ontstond er een samenleving en cultuur waarin meer ruimte was voor verschillen in geloof. Juist die Beeldenstorm werkte, denk ik, vertragend op verandering. De woede en de emoties liepen hoog op.
In deze tijd zouden we moeten proberen meer rationeel met elkaar in gesprek te gaan. Door de emoties is daar geen plaats voor. Het lijkt alsof groepen lijnrecht tegenover elkaar staan. Je hebt aan de ene kant de Black Lives Matter-beweging. Zij uiten op dit moment hun ongenoegen en boosheid over discriminatie die er nog steeds is. Daarnaast de blanke Nederlanders die daar weer op reageren en zich niet aangesproken voelen. Op hun beurt reageren zij vanuit hun gevoel. Dat botst op elkaar.
Racisme is fout. Daar moeten we vanaf. Dat moeten we bestrijden. Alleen wanneer je verder wilt komen moet de emotie minder worden. Dat geldt voor iedereen. Dit zijn grote maatschappelijke problemen. Verweven in onze cultuur en samenleving. Wanneer je verandering wilt en iedereen wil meenemen in die verandering dan moet je erover praten met elkaar. Daar is tijd voor nodig. Dat regel je niet in een paar maanden.
Het is aan het veranderen. Kijk naar Zwarte Piet: een bepaalde groep wil dat de donkere kleur van Piet meteen afgeschaft wordt. Maar dat werkt om allerlei redenen niet. Weerstand en onbegrip. Er is te weinig geduld en afkoeling. Maar in de afgelopen 10 jaar is de figuur van Zwarte Piet aan het verkleuren. Je hebt nu witte Pieten, roetveeg Pieten en gekleurde Pieten. Zelf ben ik een voorstander van de ‘Blauwe Piet’. De tijd van de Zwarte Piet is voorbij. Dat is goed. Het lastige is dat nog niet iedereen dat begrijpt. Het maakt dat emoties hoog oplopen.
