Door: Arie-Jan Mulder
De wetenschap weet niet hoe dit precies werkt. Wel is vastgesteld dat het belangrijk is dat de patiënt ook echt verwacht dat de pil zal helpen. Het placebo-effect heeft dus te maken met verwachtingen. Blijkbaar kan ons lichaam zelf bepaalde processen in gang zetten wanneer we verwachten dat die processen zullen gaan plaatsvinden.
Daarmee hangt waarschijnlijk samen dat het placebo effect niet bij alle soorten ziekten optreedt. Bijvoorbeeld bij kanker of breuken werkt het niet. Het werkt alleen voor aandoeningen waarbij de ‘interne apotheek’, ofwel de huishouding in de hersenen, een rol speelt.
Ten slotte heeft men nog een aspect gevonden dat een heel belangrijke rol speelt bij het placebo-effect, en dat is aandacht. Wanneer de behandelaar uitgebreid de tijd neemt voor de patiënt, naar hem luistert, hem aanraakt en hem bemoedigt, dan wordt een veel groter effect gemeten dan wanneer de behandelaar alleen maar zwijgend zijn werk doet.
De conclusie is dat er zonder echte behandeling vaak genezing kan optreden wanneer de patiënt gelooft in verbetering, veel aandacht krijgt van de behandelaar en een aandoening heeft die beïnvloed kan worden door bepaalde chemische activiteiten in de hersenen.
Nu ik dit weet, zit ik wel met een probleem. Want wij bidden als christenen ook voor genezing. Op dat gebed volgt lang niet altijd genezing, zoals we allemaal wel weten. Maar soms is er wel genezing of verbetering. Dat roept de vraag op of er dan ook sprake kan zijn van een placebo effect. Dat is een vraag die we eerlijk onder ogen moeten zien.
Wie in God gelooft, weet dat God wonderen kan doen. Veel mensen hebben daar persoonlijk ervaring mee. Daar hoeven we niets van af te doen. Maar het is ook goed om nuchter te zijn: niet al onze gebeden worden verhoord. En zelfs als gebed om genezing tot herstel of verbetering leidt, dan is het met de kennis van nu dus aannemelijk dat er soms een placebo effect speelt. Dat wil zeggen dat onze eigen hersenen voor verbetering zorgen dankzij de verwachting die we hebben en de aandacht die we krijgen.
Is het erg om dat zo vast te stellen? Beroven we God zo niet van zijn eer? Nee, dat is niet erg, dat is alleen maar goed. Eerlijkheid is immers één van de fundamenten van het evangelie. Ik denk juist dat we Gods eer aantasten wanneer we ons in allerlei bochten wringen om zijn handelen te bewijzen. We hoeven Gods eer niet te verdedigen, dat kan hij zelf wel. En bovendien is het altijd nog God zelf die deze mogelijkheid tot herstel in ons brein heeft geschapen.
Ik denk dat dit onze nuchtere conclusie mag zijn: wees dankbaar voor wat God doet en eerlijk over wat hij niet doet. Laten we blij zijn met de mogelijkheid die hij in onze hersenen heeft gelegd om sommige dingen in ons lichaam vanzelf te genezen. En blijf dankbaar voor dokters, voor pillen en zelfs voor neppillen.
Maar laten we vooral dat belangrijkste punt niet vergeten, dat ons zowel door God wordt gevraagd als door de wetenschap wordt geadviseerd: geef tijd, aandacht en warmte aan de lijdende medemens.
Laten we liefhebben.
www.ariejanmulder.nl
