Daar werd de biografie van Kuitert (92) gepresenteerd, waaraan ’s morgens in Amsterdam een symposium was gewijd. De zaal voor de presentatie zat bomvol met een voornamelijk grijzend publiek, waaronder veel hoogleraren van de VU, een baan (in de Godgeleerdheid) die Kuitert zelf ook bij de universiteit heeft gehad.
“Spreken over boven”, heet de biografie, geschreven door de vorig jaar overleden Gert J. Peelen, godsdienst, socioloog en recensent voor de Volkskrant. Het eerste exemplaar ervan werd Kuitert overhandigd door burgemeester Mirjam van ’t Veld, die zei dat zijn gedachten een rol speelden in haar jonge leven. De titel refereert aan wat de theoloog ooit zei: „Al het spreken over boven komt van beneden, ook als mensen zeggen dat het van boven komt.”
De biografie, die in concept klaar was, is afgemaakt door journaliste Petra Pronk, terwijl ook drie redacteuren van uitgeverij Versuvius er nog aan werkten.
De burgemeester leefde in haar jeugd in een milieu waar de Bijbel letterlijk werd genomen, later kreeg zij naar haar zeggen meer oecumenische inzichten en het boek ‘Kennis maken met Kuitert’ betekende veel toen zij – werkend in de zorg – veel vragen kreeg over het overlijden van mensen, zei ze. “Hoe moet ik met de Bijbel omgaan?’ vroeg zij zich af. “Het heeft mij geholpen met mijn geloof om te gaan”, zei ze over Kuiterts inzichten. Volgens haar is de biografie ook “een interessant en confronterend boek’.
Nadenken
Wat zij van hem vooral leerde is zelf nadenken, een houding waarvoor de theoloog haar bij de presentatie lof toezwaaide. Zelf gelooft hij dat de Bijbel een door mensen geschreven boek is en alles over God op aarde is bedacht. Hij is door zijn onderzoek aan de VU, die trouwens het werk aan de biografie heeft gesubsidieerd, bij nul terecht gekomen, vertrouwde hij deze dagen het Nederlands Dagblad toe. “De christelijke leer is een prachtig gebouw, en dat vind ik nog steeds. Het heeft alleen geen fundament. Veel mensen vergeten dat geloof de vorm van een cirkelredenering vertoont: ‘Bestaat God? Ja. Wie zegt dat? God Zelf.’ God is echter een voorstelling met een langdurige traditie. Die heeft weliswaar eeuwenlang levensvreugde gegeven, maar uiteindelijk is Hij toch een menselijk bedenksel,” zei hij in dat interview.
Kleine stap
De van huis uit gereformeerde prof. Kuitert werd vooral door de orthodoxie verguisd wegens zijn daar als vrijzinnig (of erger) beschouwde opvattingen. Volgens Freek de Jonge is zowel hij als Kuitert een zoeker. “Daarin vind ik verbondenheid.” De Jonge is weliswaar een domineeszoon. Die onder de indruk kwam van vaders preken, maar: “De kleine stap naar het geloof heb ik zelf nooit gemaakt Toch is in de loop der jaren de hunkering er naar gebleven.”
Er viel na het werk van Peelen nog wel wat te doen aan de biografie. “Ik ben al een tijd uitgever, maar heb nog nooit een auteur ontmoet die het begrip deadline zo letterlijk nam”, zei uitgever Jan Oegema van Versuvius (een zusteronderneming van Venstra). “Gert is met de laptop op bed heengegaan. Hij beschouwde deze biografie als zijn levenswerk.” Het tweede exemplaar werd door Oegema aan de weduwe van de schrijver overhandigd.
In het boek (512 pagina’s) wordt Kuitert geschetst als iemand die geen machtsfiguur is, maar wel een katalysator, die een belangrijke rol speelde in kerkelijk en theologisch Nederland. Onder meer wordt de oorlogs- en onderduiktijd er in beschreven en de waardering voor hem ten tijde van de watersnoodramp in 1953, toen hij nog predikant in Zeeland was. Later werd hij onder meer studentenpastor in Amsterdam, waar hij promoveerde en hoogleraar werd. Hij schreef zeven bestsellers, waaronder ‘Het algemeen betwijfeld christelijk geloof’ in 1992. Zijn biografie (ISBN 978 90 8659 7444 – NUR 700) is voor € 29,95 te koop.
’s Morgens was aan het verschijnen van de biografie een symposium gehouden. Daar reageerde Pronk onder meer op de vraag of Kuitert eigenlijk alles wat hij ooit geloofde is kwijtgeraakt. Ze zei: „Als iets niet bestaat, kun je het ook niet kwijtraken.”
