Door Marco van Putten
Verkrijgbaar in de christelijke boekhandel
Boekanalyse
In dit boek worden relevante passage behandeld uit het Oude en Nieuwe Testament en Judaïca (apocalyptische en rabbinale literatuur). Ook worden andere perspectieven gegeven, zoals vanuit films. 16 Verschillende auteurs werkten mee. Meestal professoren of predikanten (vooral PKN), maar ook andere specialisten. Het boek is een bewerkte vertaling van een Amerikaans origineel, geschreven naar aanleiding van een conferentie in Nederland (2013) over dit onderwerp. De meeste aandacht gaat naar monsters in Jesaja, interpretatie van monsters als politieke machten en de relatie met Kanaänitische mythen. Ook is er veel aandacht voor de verwarring over monsters. Voetnoten geven hoofdzakelijk bronvermeldingen en zijn soms in een buitenlandse taal. Het boek sluit af met een Personalia, een lijst van afkortingen, een verantwoording van de illustraties en een tekstregister.
Monsters
In de Bijbel worden nogal wat monsters beschreven, zoals Leviatan, Rahab, Behemot en draken (Ps 104:26). Hoewel die levensbedreigend blijken, zijn ze in Gods Hand. Joodse en christelijke tradities hebben ze uiteenlopend theologisch en politiek geduid. Bijvoorbeeld als de slang uit de Hof van Eden (Gn 3) en in mindere mate als satan of demonen.
In het heidendom worden (zee)monsters voorgesteld als chaosmachten. Kennis daarvan is belangrijk voor de zending. Tegenwoordig zijn uitleggers voorzichtiger geworden om die meteen met de Bijbel in verband te brengen, zoals Van Ruler deed. Letterlijke interpretaties, zoals dino’s of nijlpaard, zijn mogelijk. In de filosofie worden ze vaak politiek geïnterpreteerd. Ook in de Bijbel staan ze soms voor koningen (Js 30:7). Monsters blijken ook nog voor andere zaken te staan.
Evaluatie
Dit is een interessant, nuchter en toegankelijk boek over een belangrijk thema, alleen ontbreekt richtinggeving. Allerlei perspectieven worden behandeld die tonen hoe monsters kunnen worden geïnterpreteerd. Daarbij raken de beschrijvingen geregeld op zijsporen. Het boek heeft echter een triomfantelijke lijn (doordat de Here Jezus alles overwon zijn monsters irrelevant geworden) die mijns inziens misplaatst is. Tot de tijd van de eindafwikkeling bestaan ‘monsters’ en zijn ze gevaarlijk (Opb 12:9). Terecht wordt kritiek gegeven op corrupte Bijbelvertalingen. Een juiste vertaling heeft immers impact op interpretatie en uitleg. Duidelijk wordt echter dat een eenduidige uitleg van de monsters, bijvoorbeeld alleen de letterlijke interpretatie, onhoudbaar is. De context in de Bijbel, waarin de monsters beschreven worden, moet leidend zijn. Zo oordeelt de Here Jezus dat valse religieuze leiders (als) slangen zijn (Mt 23:33), terwijl ze mensen zijn. Evenzo worden tegenwoordig bepaalde christelijke stromingen met monsters vergeleken. Jammer genoeg ontbreekt een zakenregister. Een aanrader voor geïnteresseerden.
Bekkum, K. van, J. Dekker, H. van der Kamp en E. Peels (red.), Spelen met Leviatan. Monsters in Bijbel, Theologie, Religie en Kunst. 2018, Buijten & Schipperheijn Motief, Amsterdam, 287 pagina’s, € 22,50, ISBN 9789058819901.
