Recensie door Marco van Putten
Boekanalyse
In zestien hoofdstukken behandelt Zuurmond de twaalf stellingen van de Apostolische Geloofsbelijdenis; een meer dan 1500 jaar oude korte samenvatting van het christelijke geloof. De meeste aandacht besteedt Zuurmond aan de vraag ‘Wie is God, de Vader?’. Ondanks dat deze Geloofsbelijdenis de meeste aandacht aan de Here Jezus geeft. Hij kijkt daarbij naar de Griekse en Latijnse tekst van deze Geloofsbelijdenis die in de appendix zijn opgenomen. Daarnaast onderzoekt hij twee belijdenissen die eraan vooraf gingen; die van Nicea (325 n.Chr.) en Constantinopel (381 n.Chr.). Ook deze zijn in de appendix opgenomen. In de Epiloog reageert hij op vier verwijten die tegen zijn uitleg van deze Geloofsbelijdenis zijn geuit. Voetnoten geven diepte-informatie. Het boek heeft drie registers; Bijbelteksten, personen/plaatsen en begrippen/zaken. Een korte lijst basisliteratuur sluit het boek af. Dit boek is de eerste van een reeks van drie boeken die over geloof, gebed en gebod gaan. Die drie onderwerpen zouden de basis voor de christelijke Theologie vormen. Het meest recente boek over ‘gebod’ is al eerder bij Uitdaging gerecenseerd.
Moderne theologie
Zuurmond (1930), emeritus hoogleraar Bijbelse Theologie, is een modern theoloog die wil uitgaan van de meest oorspronkelijke historische versie van de Bijbelboeken. Volgens Zuurmond zou de Apostolische Geloofsbelijdenis een tijdsgebonden leidraad zijn geweest bij het lezen van de Bijbel. Echter, tegenwoordig wordt het op zichzelf beschouwd; als kader van de orthodoxie. Zuurmond laat zijn typische Bijbelinterpretatie zien. Volgens Zuurmond gaat het om machten die het leven bepalen, maar God heeft de hoogste macht. De Bijbel zou volgens hem daarom juist aanzetten tot protest en verzet tegen valse machten. Zaken zoals gerechtigheid en zonde zouden daaraan ondergeschikt zijn.
Hij laat op overtuigende wijze zien dat belijdenissen een ontwikkeling hebben ondergaan die andersgelovigen moest buitensluiten. Ze zijn opgesteld in filosofische termen van de klassieke Grieks/Romeinse oudheid en dus tijdsgebonden. Vandaar zijn boektitel ‘Niet te geloven’. Ze vragen om interpretatie en uitleg door elke generatie. Daartoe zou kennis van teksten uit de klassieke Oudheid van belang zijn. Het zou daaraan schorten, waardoor belijdenisgeschriften geweld zou worden aangedaan.
Evaluatie
Zuurmonds boek is interessant. Vooral voor gelovigen die waarde hechten aan geloofsbelijdenissen. Zijn verbeteringen van het Apostolicum op basis van zijn Bijbelinterpretatie zijn vaak leerzaam, scherp en to-the-point, maar ook vaak strijdig met een meer letterlijke Bijbel interpretatie. Zijn stelling, dat het in de Bijbel vooral om (geestelijke) machten zou gaan, maakt van een bijzaak een hoofdzaak. Die hoofdzaak lijkt echter Gods liefdeband met de Schepping en de mens te zijn die Hij wil herstellen. Voor de geloofsafval en diens gevolgen heeft Zuurmond te weinig aandacht. Voor herstel is ook sneuvelen en herschikken van machten onvoldoende. Dit boek is een aanrader.
Zuurmond, R., Niet te geloven. Apostolische Geloofsbelijdenis. Derde druk. 2017, Skandalon, Middelbrug . 160 pagina’s, € 18,95, ISBN: 9789490708023.
