Jongerenwerker Corjan Matsinger over de invloed van de duisternis in de populaire cultuur.
‘Ik ben een kind van de duivel/ Mama, jij hoeft niet te huilen/ Feesten, alsof elke dag hier mijn laatste is/ Hoop dat je deze draait op mijn begrafenis’. Dat rapt Jebroer in het nummer ‘Kind van de duivel’ dat populair is op scholen, ook met een christelijke signatuur. Wat moeten ouders ermee als kinderen met dit lied meezingen? En is het zo dat kinderen en jongeren steeds meer worden geconfronteerd met de duisternis in games, films, spelletjes en boeken? Corjan Matsinger, jongerenwerker, docent en religieus trendwatcher, ziet dat wel zo. “Het grote probleem is dat niet meer duidelijk is wat goed en kwaad is.”
“Begin dit jaar hoorde ik ‘Kind van de duivel’ voor het eerst. Voordat het nummer in de top 40 kwam, was het vooral de radiozender Slam FM die dit nummer veel draaide. Deze zender is heel populair onder jongeren. Mijn eerste reactie was: ‘wat is dit?’. Ik ben best wel wat gewend, maar zelden had ik het een dergelijke negatieve boodschap zo recht voor z’n raap gehoord. Wat mij vooral raakte was de videoclip die best wel wat autobiografische elementen bevat. Daarin zie je hoe de ouders van een jongen ruzie maken en dat hij daarna met een pistool rondloopt. Aan het eind van de clip schiet hij zichzelf door zijn hoofd en zie je zijn begrafenis. Zeer naargeestig allemaal. Weet je, deze rapper noemt zichzelf Jebroer als tegenhanger van Jezus. Hij is openlijk atheïstisch. Maar als je dieper kijkt en interviews met hem leest zie je dat hij zijn nummer niet satanisch bedoelt, maar vooral zijn middelvinger naar de maatschappij opsteekt.”
Ongezonde fascinatie
Feit blijft wel dat kinderen en jongeren dit nummer meezingen. “Dat is niet fijn, maar dat kinderen met dit nummer worden geconfronteerd is een gegeven. De vraag is alleen: hoe gaan we er als ouders en jongerenwerkers mee om? Natuurlijk leggen ouders hun grenzen anders. En het is hun goed recht als ouders zeggen: ‘dit willen we niet in ons huis hebben’. Alleen is het wel belangrijk dat we met kinderen en jongeren het gesprek hierover aangaan. Kijk, vroeger was ik fan van Queen en werd ik gewaarschuwd dat als je de muziek achterstevoren zou afspelen er allerlei verborgen boodschappen te horen zouden zijn. Je kunt wel nagaan wat die waarschuwing met mij heeft gedaan. Ik ben dat direct gaan doen. Ongezonde fascinatie noemen we dat.”
Gesprek
Maar hoe zou je dan zo’n gesprek moeten voeren? Matsinger: “Je kunt bijvoorbeeld beginnen met de vraag of de duivel kinderen heeft. En waar je bij zou willen horen. Met jongeren kun je heel goed een interview met Jebroer laten zien zodat zij meer een totaalplaatje krijgt. Je ziet dan dat Jebroer zichzelf veroordeelt, in de slachtofferrol kruipt en een heel negatief zelfbeeld heeft. Je kunt dan hele mooie gesprekken met jongeren krijgen. Al besef ik best dat het gemakkelijker gezegd dan gedaan is.”
Toename occultisme
Corjan Matsinger signaleert dat kinderen en jongeren veel meer dan vroeger geconfronteerd worden met occulte dingen. “Occult betekent ‘verborgen’ maar je ziet juist in onze tijd dat magie, occultisme en invloeden vanuit het neo-heidendom en oosterse religies in alle openheid voorkomen. Dat geldt voor games, stripboeken, spelletjes, films, muziek noem maar op. Een goed voorbeeld vind ik lego. Toen ik jong was waren dat simpele bouwsteentjes en dakjes maar nu heb je lego met complete magieverhalen. Of neem de film Kung Fu Panda waarin de boeddhistische hel voorkomt. Er zijn heel veel van dergelijke voorbeelden te geven. Spelenderwijs komen kinderen dan in aanraking met occultisme en oosterse godsdiensten.” Matsinger ziet de tanende invloed van het christendom als een belangrijke oorzaak. “Mensen blijven zoeken naar zingeving en hebben hiervoor verhalen nodig. Het vacuüm dat is ontstaan wordt gevuld door occultisme en neo-heidendom.”
Onderzoek alles
Hij wijst er ook op om alles goed te blijven onderzoeken. “Het is belangrijk het kaf van het koren te scheiden. Ik ken bijvoorbeeld het verhaal van een jongen die met een T-shirt met een omgekeerd kruis rondliep. Zijn ouders waren witheet, maar hem ging het om een officieel symbool uit de Rooms-Katholieke kerk omdat de apostel Petrus omgekeerd is gekruisigd. Het Amerikaanse symbool voor ‘I love you’ in gebarentaal is dezelfde als je met je vingers de hoorns van de duivel maakt. Gaat het om het symbool van het alziend oog uit de RK-kerk of is het van de illuminati? (De illuminati staat in diverse complottheorieën voor een historisch genootschap dat in het geheim de wereldgeschiedenis bestuurt, red.). Je moet je er dus in verdiepen en niet alles is zwart/wit. Feit is wel dat bijvoorbeeld illuminatie en de tekens die bekende artiesten en sporters maken enorm leven bij jongeren. Je moet er dus wel wat mee.”
Goed en kwaad
En dat is best lastig. “Zelf volg ik het spoor van C.S. Lewis (onder meer bekend van de Narnia boeken) en Tolkien (Lord of the Rings). In hun boeken komt ook het bovennatuurlijke voor. Net als in de Bijbel trouwens. Maar het verschil tussen goed en kwaad is heel duidelijk. Het probleem is juist dat in veel huidige films de scheiding tussen goed en kwaad vervaagt. Dan blijkt de gemene heks juist een geweldige vrouw te zijn. Kortom, het is heel verwarrend. Juist ook voor kinderen. Daarom is het belangrijk om kinderen onderscheidingsvermogen mee te geven en hen weerbaar te maken. Dat doe je door met kinderen en jongeren in gesprek te gaan maar ook door hen te wijzen op God. Focus je niet op de duisternis, maar op het mooie, het goede, op schoonheid. Hoe dan ook, God heeft het laatste woord. Hij Die in u is, is groter dan hij die in de wereld is.”
Tekst: Jacco Stijkel
