Exodus 20 begint met de ‘Tien geboden’, de tien woorden die God sprak toen hij een verbond sloot met zijn volk Israël. Matthijs de Jong, bijbelvertaler en projectleider van de revisie van de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV): ‘Op het eerste gezicht staat er in vers 5 dat God (klein)kinderen straft voor het onrecht van hun (voor)ouders. De Hebreeuwse uitdrukking wordt over het algemeen opgevat als “vergelden”. Dat was ook precies wat “bezoeken aan het nageslacht” betekent, zoals je leest in bijvoorbeeld de Statenvertaling en de NBG-vertaling uit 1951. Dat klonk wel wat omfloerst. In de NBV uit 2004 kozen we voor een duidelijke vertaling: “laten boeten”.‘
Kritiek
Maar die keuze deed veel stof opwaaien, vertelt Matthijs de Jong. ‘Critici noemden het theologisch niet verantwoord om het Hebreeuwse begrip zo te vertalen. Nu de NBV herzien wordt, hebben we deze kwestie grondig uitgezocht en zijn we nagegaan of er ook taalkundig ruimte is voor een andere vertaling. En dat blijkt inderdaad het geval, in aansluiting bij recente internationale studies. We stellen daarom als vertaling voor: “ter verantwoording roepen”. Deze weergave laat de gedachtegang van Exodus 20 intact én komt tegemoet aan de ingebrachte kritiek . De gedachtegang is dat overtredingen van ouders een obstakel vormen in de verbondsrelatie tussen God en het volk Israël. God roept de nakomelingen daarvoor op het matje en er dreigt straf. Maar straf is niet het eerste, maar het uiterste middel. Als de nakomelingen breken met de ontrouw van hun voorouders wordt de relatie hersteld en gaat de straf niet door. “Ter verantwoording roepen” is daarom een goed alternatief.’ Over dit alternatieve vertaalvoorstel wordt komend najaar een definitieve beslissing genomen.
NBV-revisie
De gewijzigde vertaling van Exodus 20:5 vloeit voort uit de NBV-revisie waaraan het NBG momenteel werkt. De sinds 2004 binnengekomen reacties worden gebruikt om de kwaliteit verder te verbeteren, zodat zoveel mogelijk lezers deze bijbelvertaling kunnen omarmen. Naar verwachting zal de revisie eind 2020 afgerond zijn.
