De stilte opzoeken, het lijkt een behoorlijke trend te zijn onder christenen. Als je op stilteretraite gaat in een klooster hoor je er helemaal bij. Maarten Goossensen, coördinator bij een retraitecentrum signaleert een toename aan aandacht voor retraites. Ook Ronald Koops ziet een toename aan belangstelling bij de Stiltetour. Waar komt deze aandacht voor rust en stilte vandaan? En is het inderdaad van belang om een periode de rust op te zoeken en stil te zijn?
Door Klaas Kuyper
Foto: Robert Hoetink
Ronald Koops kan zich ondertussen gerust ‘stilte-expert’ noemen. Hij geeft trainingen en workshops waarin hij het belang van rust benadrukt en heeft samen met Mirjam van der Vegt net weer een Stiltetour achter de rug. Waarom die nadruk op stilte? “Allereerst ben ik geïnspireerd door Jezus die vaak de stilte opzocht. Jezus predikte het koninkrijk en genas de zieken, maar hij stelde ook grenzen en zocht dan de eenzaamheid op. God zelf was het ook die na zes dagen werken een rustdag hield. Ik zie het als een bijbels principe om rust te nemen. Ik probeer dat ook in de praktijk te brengen door bijvoorbeeld op zondag niet met e-mail en social-media bezig te zijn. Niet omdat het niet mag, zoals vroeger veel niet mocht op zondag, maar het is gewoon goed een dag niets te hoeven. Niet als een wet, maar een rustdag als zegen om aandacht te hebben voor God en voor elkaar. God weet wat het beste voor ons is. In de Bijbel, zeker in de psalmen, vinden we oproepen om je rust in God te vinden. Juist in onze gehaaste maatschappij is het gevaar groot je maar mee te laten voeren en van alles te moeten en dan ga je maar door. We raken gestrest, of erger nog, in een burn-out. De boog kan namelijk niet altijd gespannen staan. Er moet een balans zijn. Daarom is het zo belangrijk om ook eens niets te hoeven en gewoon stil te zijn. Een heel belangrijk vers in de Bijbel vind ik psalm 62:1: ‘Alleen bij God vindt mijn ziel haar rust’. We zorgen voor ons lichaam, we zorgen dat we genoeg eten en dat we slapen, maar net zo belangrijk is het om onze ziel genoeg te laten rusten en te voeden. Mijn oproep is dan ook: laat je niet meevoeren, maar neem de regie, neem de rust.”
Stil zijn is een keuze
Maar hoe doe je dat: stil worden? “Allereerst is dat een keuze, even de knop om om niets te hoeven. Maar tegelijk is het niet zo dat je aan niets mag denken, dat het in je hoofd stil moet zijn. Als je stil wordt, merk je dat er dan juist van alles naar boven komt. Van alles wat je nog moet doen of verwerken. Laat dat gewoon gebeuren. Ik wilde dat eerst altijd wegdringen, want ik wilde stil zijn. Maar ik leerde om juist alles op te laten komen om daarna rustig in je hoofd te kunnen worden. Ook wilde ik per se bidden, maar ook dat hoeft niet. Laat het gewoon gebeuren: bid met God wat in je opkomt, maar wees ook stil zoals vrienden niets hoeven te zeggen, zonder dat het ongemakkelijk wordt. Ik vind het bijvoorbeeld heerlijk om (zonder muziek) te gaan wandelen. Dan kom ik echt tot rust en probeer ik Gods stem te verstaan en zijn woord te overdenken.”
Trend
Het thema ‘stilte’ lijkt echt een trend te zijn. Steeds meer christenen zoeken een dag of een weekend de stilte op in een klooster. Is dat nodig, moet iedereen dat regelmatig doen? Koops: “Het is goed om de rust te zoeken, een bezoek aan een klooster kan helpen om er even helemaal uit te zijn, maar het is niet per se noodzakelijk”.
Koops ziet wel een gevaar aan de trend om stil te zijn als het samen gaat met alleen maar met jezelf bezig zijn. “Veel stromingen stellen de stilte zelf als doel, zoals in de New Age en mindfullness. Het is goed om niet op de automatische piloot je te laten meevoeren in de gejaagdheid van alle dag, maar stilte moet geen doel op zich worden. In deze beweging gaat het om het vinden van je eigen geluk, als je jezelf maar goed voelt. Dan ben je alleen maar met jezelf bezig. Het belang van stilte is echter het vinden van rust om je te kunnen focussen op God.”
Op retraite in de Spil
Ik ging eens langs bij het retraitecentrum De Spil in Maarssen. Ik sprak daar coördinator Maarten Goossensen, kan hij mij vertellen wat mensen nu zo trekt om op retraite te gaan? “Retraite betekent je helemaal terugtrekken, vroeger deed men dat door in het klooster te gaan. Ook vandaag de dag gaan mensen weer het klooster in, om voor een aantal dagen de hectiek van alle dag achter zich te laten. Wij nemen hier de dagelijkse zorg uit handen en bieden een dagelijks ritme en structuur aan door de maaltijden en de vieringen. Wij zien dat steeds meer mensen behoefte hebben om de rust op te zoeken, iedereen met zijn eigen redenen. De een wil even de drukte van het werk of gezin achter zich laten, de ander zoekt door bezinning hernieuwing van het geloof en weer een ander heeft gewoon even rust nodig om een scriptie af te maken. Of ze staan voor een belangrijke keuze en zoeken de rust en stilte om een belangrijke beslissing te nemen.”
Hoe komt het toch dat de laatste jaren op retraite gaan zo’n vlucht heeft genomen? “Steeds meer mensen hebben de behoefte om er even tussenuit te gaan, om de boel de boel te laten en een moment van bezinning te hebben. We zien zeker in de laatste paar jaar dat de populariteit van een retraite een vlucht heeft genomen. Dat komt door de steeds grotere druk die op mensen komt te liggen, maar mensen steken elkaar ook aan. Daarbij heeft een serie ‘Op zoek naar God’ van de EO ook geholpen. Ook een aspect is dat kloosters deze toeloop nodig hebben en daardoor veel gastvrijer zijn geworden. De bezoekers vinden hier, net als in de vele kloosters, een plek om zich even terug te trekken, iets wat steeds meer mensen nodig hebben.”
================================================
Retraitecentrum De Spil
De Spil is 28 jaar geleden door Victor van Heusden opgezet nadat hij had gezien hoe jongeren in Taizé geraakt werden door de stilte en eenvoud. Hij besloot in Nederland iets op te zetten waar mensen diezelfde rust en eenvoud konden ervaren. 3 jaar geleden is De Spil verhuist naar het Koetshuis op het landgoed Doorburgh in Maarssen.
De Spil wil een plek zijn tussen Herberg en klooster: herberg voor de gastvrijheid en klooster voor de zoektocht naar God, met drie kapelvieringen. Het centrum kan tijdens de oneven weken van het jaar bezocht worden voor individuele retraites. Tijdens weekenden zijn er thema retraites, zoals stilte, zang, wandelretraites of bijvoorbeeld een weekend voor echtparen.
